Röskun meginkerfis norðurhvelsins snýr veðurfari á haus Kjartan Kjartansson skrifar 27. febrúar 2018 15:15 Í Róm bjó fólk meðal annars til snjókalla fyrir framan Hringleikahúsið. Snjókoman fylgdi köldu lofti sem hefur streymt yfir meginland Evrópu frá Síberíu. Vísir/AFP Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu og kuldakast á meginlandi Evrópu er tilkomið vegna röskunar á meginveðurkerfi norðurhvelsins. Hitastigið á sumum svæðum á norðurskautinu hefur farið yfir frostmark en vísindamenn vara við því að hnattræn hlýnun geti gert raskanir af þessu tagi líklegri. Hitinn á nyrstu veðurstöð í heimi nyrst á Grænlandi hefur farið yfir frostmark í rúman tvo og hálfan sólahring á þessu ári. Á norðurskautinu er hitinn nú um 20°C yfir meðaltali árstíma, samkvæmt tölum dönsku veðurstofunnar sem Reuters-fréttastofan segir frá. Þetta gerist þrátt fyrir að sólin rísi ekki aftur á norðurpólnum fyrr en 20. mars og þessi árstími sé gjarnan sá kaldasti. Washington Post segir að líkön bendi til þess að hitinn á norðurpólnum hafi farið upp í 2°C en engar beinar mælingar eru gerðar þar.Sjá einnig:Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Á sama tíma hefur kalt loft flætt úr austri frá Síberíu og valdið kuldakasti á meginlandi Evrópu. Sjaldséð snjókoma féll í Róm og hitinn í mörgum borgum Evrópu hefur farið langt undir frostmark. Þar er nú tölvuvert kaldara en vanalega í seinni tíð á þessum árstíma. Á Bretlandi hefur kuldabolinn fengið nafnið „Skepnan úr austri“.Skyndihlýnun heiðhvolfsins veikir vestanvinda Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, segir að þessi viðsnúningur í veðurfari á norðuskautinu og meginlandinu tengist. Ástæðan sé röskun sem hafi orðið í meginveðurkerfi norðurhvelsins sem hófst um og fyrir miðjan febrúar. Á veturna heldur vestanvindabelti hrollköldu loftinu yfir norðurskautinu að mestu leyti í skorðum þó að það sleppi stundum út í litlum skömmtum eins og Íslendingar þekkja í norðanátt. Um miðjan febrúar hlýnaði hins vegar heiðhvolfið yfir norðurskautinu skyndilega. Sú hlýnun brýtur niður og veikir vestanvindabeltið. „Þegar slaknar á aðhaldi vestanvindabeltisins gerist það að hlýrra loft getur komist lengra norður og inn á heimskautasvæðið og kaldara loft sem alla jafna á heima á heimskautunum fer til suðurs,“ segir Einar.Kenning um að hlýnun hafi veikt vindana síðustu áratugiEinar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, á von á áframhaldandi hlýindum á norðurskautinu og kulda á meginlandi Evrópu og Asíu.VísirVísindamenn hafa lengi velt vöngum yfir því hvort að hlýnun loftslags og hop hafíssins á norðurskautinu geti valdið hlýnun þar en kólnun á meginlöndum fyrir sunnan heimsskautið. Hlýnunin niðri við yfirborðið geti raskað háloftaloftstraumum og hleypt hlýju lofti norður og köldu suður. Einar segir að skyndihlýnun heiðhvolfsins sé náttúrulegt fyrirbæri sem eigi sér stað einu sinni til tvisvar flesta vetur en þó ekki alla. Spurningin sé hvort að hlýnandi veðurfar af völdum manna geri þetta niðurbrot líklegra eða hvort að aðrir þættir hafi áhrif á veikingu vestanvindsins og aðhald með heimsskautaloftinu. Einar segir að rannsóknir Potsdam-loftslagsáhrifarannsóknarstofnunarinnar í Þýskalandi hafi bent til þess að vestanvindurinn hafi veikst síðustu fjörutíu árin eða að minnsta kosti frá 1990. Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu hafi einnig orðið síðustu vetur, til dæmis á Svalbarða þar sem hitinn var yfir frostmarki á sunnudag, rúmlega 13°C yfir meðalhita árstíma. „Það hafa einnig verið nýlegir vetur með svipuð frávik,“ segir Rasmus Benestad, vísindamaður hjá Norsku veðurstofunni við Reuters.Kortið sýnir frávik í hita yfir norðurhveli jarðar.Climate ReanalyzerSpáir áframhaldandi kulda yfir meginlöndunum Hitabylgjan á norðurskautinu hefur verið sláandi síðustu daga. Snjó- og ísgagnamiðstöð Bandaríkjanna segir að útbreiðsla hafíssins í Norður-Íshafinu hafi aldrei mælst minni í seinni hluta febrúar. Hún mældist um 14 milljón ferkílómetrar, um milljón ferkílómetra minni en að meðaltali. Það er á við flatarmál Egyptalands, að sögn Reuters. Washington Post segir að það hafi komið vísindamönnum í opna skjöldu að hafið norður af Grænlandi hafi reynst íslaust. Þar sé hafið yfirleitt þakið þykkum og gömlum ís. Yfirleitt nær vestanvindurinn sér aftur á strik eftir röskun af þessu tagi en Einar setur spurningamerki við hvort það gerist nú vegna þess hversu síðla veturs hún á sér stað. „Ein afleiðing af þessu er að það verður kalt í Asíu og Evrópu sennilega alla næstu viku og þar með líka hlýindi á heimskautasvæðunum. Engu að síður er að kólna þar aftur núna bráðlega. Við fáum hér norðaustan átt á okkar slóðir. Jafnvel þó að það sé norðaustanátt verður hún kaldari þó svo að sá kuldi sé ekki eins bitur og beittur og hann gæti annars orðið“. Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Sjávarstaða næstu alda gæti ráðist á næstu fimm árum Tafir á loftslagsaðgerðum núna hafa áhrif langt inn í framtíðina. Yfirborð sjávar gæti hækkað um 70-120 sentímetra fyrir árið 2300 jafnvel þó að markmið Parísarsamkomulagsins náist. 20. febrúar 2018 22:54 Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Miklir hlýindakaflar af þessu tagi hafa verið reglulegir viðburðir á norðurskautinu síðustu ár en loftslagslíkön hafa spáð fyrir um að þeir verði algengari með hnattrænni hlýnun. 21. febrúar 2018 22:55 Mest lesið Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Innlent Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Innlent Segir orðræðu varaforsetans ósanngjarna Erlent Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík Innlent Tala látinna komin yfir þúsund Erlent RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Innlent „Það er skítkalt hérna“ Erlent Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Innlent Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Innlent Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Innlent Fleiri fréttir Unglingur hrækti á lögreglumann Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Karlar eiga mjög erfitt með að viðurkenna risvandamál Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Eldur í gömlu sundhöllinni í Keflavík Mannskæður jarðskjálfti og vasaþjófar í dulargervi Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Eins leitað eftir slagsmál Greiða atkvæði um verkfall á Grundartanga Kæra skógrækt við Húsavík vegna rasks á varplendi fugla Lokaæfing fyrir almyrkva Vilja að bæjarstjóri lækki laun sín jafn mikið og bæjarfulltrúar Döpur vegna „hetjunnar“ Ástu og „ómaklegrar aðfarar“ RÚV Saka lögregluna um að rægja Kínverja Verður aflífaður eftir allt saman Harðir skjálftar í Asíu og Play til Möltu Lögreglustjóri mun stýra Mannréttindastofnun Vara við þjófum sem dulbúa sig sem ferðamenn Stuðningur við símabann í grunnskólum eykst og mælist 62 prósent Skoða hvort hægt sé að flýta uppbyggingu í Úlfarsárdal Bein útsending: Borgarstjóri ræðir húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík Erlendir vasaþjófar herja á Þingvelli og fleiri ferðamannastaði Fimm handteknir vegna líkamsárásar og haldið upp á „alþjóðlega Viagra daginn“ Sólmyrkvi á laugardaginn Harmsögur af stríði, fjöldagrafir og tíðar árásir taka á líkama og sál Skatturinn snýr sér að íþróttafélögum og samfélagið titrar Sjá meira
Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu og kuldakast á meginlandi Evrópu er tilkomið vegna röskunar á meginveðurkerfi norðurhvelsins. Hitastigið á sumum svæðum á norðurskautinu hefur farið yfir frostmark en vísindamenn vara við því að hnattræn hlýnun geti gert raskanir af þessu tagi líklegri. Hitinn á nyrstu veðurstöð í heimi nyrst á Grænlandi hefur farið yfir frostmark í rúman tvo og hálfan sólahring á þessu ári. Á norðurskautinu er hitinn nú um 20°C yfir meðaltali árstíma, samkvæmt tölum dönsku veðurstofunnar sem Reuters-fréttastofan segir frá. Þetta gerist þrátt fyrir að sólin rísi ekki aftur á norðurpólnum fyrr en 20. mars og þessi árstími sé gjarnan sá kaldasti. Washington Post segir að líkön bendi til þess að hitinn á norðurpólnum hafi farið upp í 2°C en engar beinar mælingar eru gerðar þar.Sjá einnig:Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Á sama tíma hefur kalt loft flætt úr austri frá Síberíu og valdið kuldakasti á meginlandi Evrópu. Sjaldséð snjókoma féll í Róm og hitinn í mörgum borgum Evrópu hefur farið langt undir frostmark. Þar er nú tölvuvert kaldara en vanalega í seinni tíð á þessum árstíma. Á Bretlandi hefur kuldabolinn fengið nafnið „Skepnan úr austri“.Skyndihlýnun heiðhvolfsins veikir vestanvinda Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, segir að þessi viðsnúningur í veðurfari á norðuskautinu og meginlandinu tengist. Ástæðan sé röskun sem hafi orðið í meginveðurkerfi norðurhvelsins sem hófst um og fyrir miðjan febrúar. Á veturna heldur vestanvindabelti hrollköldu loftinu yfir norðurskautinu að mestu leyti í skorðum þó að það sleppi stundum út í litlum skömmtum eins og Íslendingar þekkja í norðanátt. Um miðjan febrúar hlýnaði hins vegar heiðhvolfið yfir norðurskautinu skyndilega. Sú hlýnun brýtur niður og veikir vestanvindabeltið. „Þegar slaknar á aðhaldi vestanvindabeltisins gerist það að hlýrra loft getur komist lengra norður og inn á heimskautasvæðið og kaldara loft sem alla jafna á heima á heimskautunum fer til suðurs,“ segir Einar.Kenning um að hlýnun hafi veikt vindana síðustu áratugiEinar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, á von á áframhaldandi hlýindum á norðurskautinu og kulda á meginlandi Evrópu og Asíu.VísirVísindamenn hafa lengi velt vöngum yfir því hvort að hlýnun loftslags og hop hafíssins á norðurskautinu geti valdið hlýnun þar en kólnun á meginlöndum fyrir sunnan heimsskautið. Hlýnunin niðri við yfirborðið geti raskað háloftaloftstraumum og hleypt hlýju lofti norður og köldu suður. Einar segir að skyndihlýnun heiðhvolfsins sé náttúrulegt fyrirbæri sem eigi sér stað einu sinni til tvisvar flesta vetur en þó ekki alla. Spurningin sé hvort að hlýnandi veðurfar af völdum manna geri þetta niðurbrot líklegra eða hvort að aðrir þættir hafi áhrif á veikingu vestanvindsins og aðhald með heimsskautaloftinu. Einar segir að rannsóknir Potsdam-loftslagsáhrifarannsóknarstofnunarinnar í Þýskalandi hafi bent til þess að vestanvindurinn hafi veikst síðustu fjörutíu árin eða að minnsta kosti frá 1990. Óvenjuleg hlýindi á norðurskautinu hafi einnig orðið síðustu vetur, til dæmis á Svalbarða þar sem hitinn var yfir frostmarki á sunnudag, rúmlega 13°C yfir meðalhita árstíma. „Það hafa einnig verið nýlegir vetur með svipuð frávik,“ segir Rasmus Benestad, vísindamaður hjá Norsku veðurstofunni við Reuters.Kortið sýnir frávik í hita yfir norðurhveli jarðar.Climate ReanalyzerSpáir áframhaldandi kulda yfir meginlöndunum Hitabylgjan á norðurskautinu hefur verið sláandi síðustu daga. Snjó- og ísgagnamiðstöð Bandaríkjanna segir að útbreiðsla hafíssins í Norður-Íshafinu hafi aldrei mælst minni í seinni hluta febrúar. Hún mældist um 14 milljón ferkílómetrar, um milljón ferkílómetra minni en að meðaltali. Það er á við flatarmál Egyptalands, að sögn Reuters. Washington Post segir að það hafi komið vísindamönnum í opna skjöldu að hafið norður af Grænlandi hafi reynst íslaust. Þar sé hafið yfirleitt þakið þykkum og gömlum ís. Yfirleitt nær vestanvindurinn sér aftur á strik eftir röskun af þessu tagi en Einar setur spurningamerki við hvort það gerist nú vegna þess hversu síðla veturs hún á sér stað. „Ein afleiðing af þessu er að það verður kalt í Asíu og Evrópu sennilega alla næstu viku og þar með líka hlýindi á heimskautasvæðunum. Engu að síður er að kólna þar aftur núna bráðlega. Við fáum hér norðaustan átt á okkar slóðir. Jafnvel þó að það sé norðaustanátt verður hún kaldari þó svo að sá kuldi sé ekki eins bitur og beittur og hann gæti annars orðið“.
Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Sjávarstaða næstu alda gæti ráðist á næstu fimm árum Tafir á loftslagsaðgerðum núna hafa áhrif langt inn í framtíðina. Yfirborð sjávar gæti hækkað um 70-120 sentímetra fyrir árið 2300 jafnvel þó að markmið Parísarsamkomulagsins náist. 20. febrúar 2018 22:54 Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Miklir hlýindakaflar af þessu tagi hafa verið reglulegir viðburðir á norðurskautinu síðustu ár en loftslagslíkön hafa spáð fyrir um að þeir verði algengari með hnattrænni hlýnun. 21. febrúar 2018 22:55 Mest lesið Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Innlent Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Innlent Segir orðræðu varaforsetans ósanngjarna Erlent Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík Innlent Tala látinna komin yfir þúsund Erlent RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Innlent „Það er skítkalt hérna“ Erlent Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Innlent Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Innlent Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Innlent Fleiri fréttir Unglingur hrækti á lögreglumann Ekki náð að góma þjófa í dulargervi Vildu hætta Ameríkuflugi en keyptu svo 757-þotuna Fullveldi Íslands háð því að alþjóðalög séu virt Karlar eiga mjög erfitt með að viðurkenna risvandamál Nýtt hverfi innblásið af gömlu Reykjavík RÚV leiðréttir umfjöllun um mál Ásthildar Lóu Eldur í gömlu sundhöllinni í Keflavík Mannskæður jarðskjálfti og vasaþjófar í dulargervi Borgarfulltrúi sagður hafa sýnt ógnandi hegðun á íbúafundi Jagúar, skrautleg ferð, Baltasar Kormákur og fullt af „ís“ Eins leitað eftir slagsmál Greiða atkvæði um verkfall á Grundartanga Kæra skógrækt við Húsavík vegna rasks á varplendi fugla Lokaæfing fyrir almyrkva Vilja að bæjarstjóri lækki laun sín jafn mikið og bæjarfulltrúar Döpur vegna „hetjunnar“ Ástu og „ómaklegrar aðfarar“ RÚV Saka lögregluna um að rægja Kínverja Verður aflífaður eftir allt saman Harðir skjálftar í Asíu og Play til Möltu Lögreglustjóri mun stýra Mannréttindastofnun Vara við þjófum sem dulbúa sig sem ferðamenn Stuðningur við símabann í grunnskólum eykst og mælist 62 prósent Skoða hvort hægt sé að flýta uppbyggingu í Úlfarsárdal Bein útsending: Borgarstjóri ræðir húsnæðisuppbyggingu í Reykjavík Erlendir vasaþjófar herja á Þingvelli og fleiri ferðamannastaði Fimm handteknir vegna líkamsárásar og haldið upp á „alþjóðlega Viagra daginn“ Sólmyrkvi á laugardaginn Harmsögur af stríði, fjöldagrafir og tíðar árásir taka á líkama og sál Skatturinn snýr sér að íþróttafélögum og samfélagið titrar Sjá meira
Sjávarstaða næstu alda gæti ráðist á næstu fimm árum Tafir á loftslagsaðgerðum núna hafa áhrif langt inn í framtíðina. Yfirborð sjávar gæti hækkað um 70-120 sentímetra fyrir árið 2300 jafnvel þó að markmið Parísarsamkomulagsins náist. 20. febrúar 2018 22:54
Allt að 25 gráðum hlýrra en vanalega í hitabylgju á norðurskautinu Miklir hlýindakaflar af þessu tagi hafa verið reglulegir viðburðir á norðurskautinu síðustu ár en loftslagslíkön hafa spáð fyrir um að þeir verði algengari með hnattrænni hlýnun. 21. febrúar 2018 22:55