Sólbrenndur Laxness í öndvegisriti

Nafnarnir Arnar Ingi Viðarsson og Arnar Fells Gunnarsson eru hönnuðir bókarinnar Gjöfin til íslenzkrar alþýðu, en hún er gefin út af Listasafni Alþýðusambands Íslands. Safnið var stofnað á sínum tíma eftir að Ragnar Jónsson, þekktastur sem Ragnar í Smára, ánafnaði Alþýðusambandinu meginþorra listaverkasafns síns. Gjöfin innihélt verk eftir flesta af þekktustu og ástsælustu myndlistarmönnum 20. aldarinnar á Íslandi.

Vildi að alþýðan fengi að njóta

„Á morgun er útgáfuhóf fyrir bókina, en við höfum unnið lengi að henni,“ segir Arnar Ingi.

„Bókin fjallar um um stofngjöf Ragnars í Smára til ASÍ. Hann var mikill menningarpostuli en fílaði alla listamenn og átti því víðfeðmt safn ólíkra verka. Hann keypti verk af öllum helstu listamönnum landsins og gaf svo bróðurpart þeirra til ASÍ. Þetta þótti ein stærsta gjöf í sögu Íslands, svona menningarlega séð, á þeim tíma. Þar á meðal er Fjallamjólk eftir Kjarval, sem er eitt dýrasta verk Íslandssögunnar enn þann dag í dag,“ segir Arnar Fells.

„Ragnar var vinur margra listamanna og kaupir verkin en vill svo helst af öllu að alþýða landsins fái að njóta þeirra. Gjöfin innihélt meðal annars verk eftir Ásgrím Jónsson, Gunnlaug Scheving, Nínu Tryggvadóttur, Júlíönu Sveinsdóttur og Þorvald Skúlason. Nú er verið taka öll þess verk saman og gera þeim skil í þessari bók, Gjöfin til íslenzkrar alþýðu,“ segir Arnar Ingi.

Skemmtileg en tímafrek vinna

Þeir eru sammála um að erfitt sé fyrir listasöfn að vera með verkin stöðugt til sýnis. Listasafni ASÍ hafi þó tekist að nýta sér nýjar, ferskar og öðruvísi leiðir til að miðla verkum í sinni eigu til þjóðarinnar. Útgáfa bókarinnar sé liður í því framtaki.

„Mörg listasöfn eiga alveg þúsundir verka sem sjást eiginlega aldrei, þau eru mörg í geymslum að safna ryki. Það sem er líka merkilegt við bókina er að hún sýnir mörg ólík stílbrigði úr íslenskri myndlistarsögu, allt frá rómantík yfir í abstrakt póstmódernisma,“ bætir Arnar Fells við.

„Safnið spannar ótrúlega mörg tímabil og marga ólíka stíla. Það inniheldur verk frá því fyrir aldamótin 1900 og alveg fram á áttunda áratug 20. aldar. Verkin voru öll ljósmynduð sérstaklega fyrir bókina, en síðan fóru margir klukkutímar í hverja einustu mynd. Að laga, litaleiðrétta og stilla lýsinguna,“ segir Arnar Ingi.

Þeir þurftu að fara reglulega í sjálfar listaverkageymslurnar til að skoða frummyndirnar, og því næst myndvinna verkin jafnvel þrisvar sinnum.

„Þó að verkunum sé haldið vel til haga og passað vel upp á þau, rakastig, lýsingu og annað, þá breytast þau samt mikið með tímanum. Það þarf mjög mikla fínvinnu til að fara yfir þetta allt, laga og passa að allt sé rétt miðað við frummyndina. Þetta var mjög skemmtilegt en alveg ótrúlega mikil vinna,“ segir Arnar Ingi.

Snéru húsnæðisleysi sér í hag

„Gerð þessarar bókar hefur lengi verið í farvatninu, enda hefur safnið lengi langað til að geta sýnt öll þessi verk. Einmitt núna er safnið ekki með neinn ákveðinn listasal og hefur því farið mjög frumlegar leiðir, þetta hefur gefið því ákveðna sérstöðu. Núna er safnið mikið að vinna með „guerilla“-sýningar, var með sýningu í kapellu og líkhúsi í St. Jósefsspítala og setti upp sýningu í heimahúsi í Hafnarfirði og Vestmannaeyjum. Þannig að þeim hefur tekist að snúa húsnæðisleysinu sér í hag,“ segir Arnar Fells.

Inntir eftir skemmtilegum sögum úr ferlinu stendur ekki á svörum.

„Nína Tryggvadóttir hafði málað Halldór Laxness en ljósmyndin sem við unnum eftir var svo upplituð og rauðtónuð að hann leit nánast út fyrir að vera sólbrenndur á henni. Elísabet Gunnarsdóttir, safnstjóri Listasafnsins og ritstjóri bókarinnar, komst svo að orði að hann liti út eins og hann væri nýkominn frá Tenerífe,“ segir Arnar Fells. Verkið má svo sjá í bókinni en nær sinni upprunalegu mynd, sólbruninn fékk að fjúka, þökk sér yfirferð frá Arnari og Arnari.

Útgáfuhófið hefst klukkan 17.00 í dag í Mengi á Óðinsgötu. Þar verður hægt að næla sér í eintak af bókinni en einnig hlýða á hönnuðina og listfræðinginn Kristínu G. Guðnadóttur.