Í fréttum Stöðvar 2 mátti sjá myndir af norrænum rústum á Grænlandi en menn hafa lengi undrast það hvernig tiltölulega fámenn norræn byggð þar gat skilið eftir sig svo veglegar steinbyggingar. Biskupssetrið var að Görðum og þar má enn sjá rústir stórrar dómkirkju, rammgerðrar fjárhirslu og annarra mannvirkja sem vitna um ríkidæmi. En hvaðan kom þessi auður?
Albína Hulda Pálsdóttir er í hópi átta vísindamanna sem komu að alþjóðlegri rannsókn rostungsbeina, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum og voru lengi talin frá heimskautasvæðum Rússlands. Rannsóknin, sem var undir forystu James H. Barrett, við vísinda- og tækniháskólann í Þrándheimi, og The Royal Society birti, hefur núna leitt í ljós óvæntar niðurstöður.
„Að þetta séu rostungar sem voru veiddir af norrænum mönnum á Grænlandi og séu tennur sem voru fluttar alla þessa leið frá Grænlandi, yfir hafið, og alla leið til Kænugarðs,“ segir Albína.
Hún segir ýmislegt benda til þess að frumvinnsla beinanna hafi farið fram á Grænlandi og frekari vinnsla í Niðarósi í Noregi. Úr beinunum, sem fundust í Kænugarði, var meðal annars búið að skera út taflmenn.
„Sem eru mögulega úr svokölluðu hnefatafli. Og einhverjir þeirra eru mjög sambærilegir við hnefa úr hnefatöflum sem hafa fundist í Skandinavíu,“ segir Albína. Ekki sé víst að þeir hafi verið seldir heldur kunni munirnir að hafa verið konunglegar gjafir.
Aldursgreining bendir til að rostungarnir hafi verið veiddir fljótlega eftir að Eiríkur rauði fór fyrir leiðangri frá Íslandi til að nema Grænland í kringum árið 985.
„Þetta er frá víkingaöld. Þetta er svona fyrsti parturinn af þessari rostungatannaverslun sem var í gangi eftir landnám Grænlands, sem er þarna rétt undir lok tíundu aldarinnar.“
Albína segir norrænu mennina hafa lagt mikið á sig til að veiða rostungana í svokallaðri Norðursetu sem var við Diskóflóa.
„Þetta var eiginlega bara gull þeirra Grænlendinga á þeim tíma. Margir vísindamenn vilja meina, og ég held að það sé hægt að færa sterk rök fyrir því, að þetta hafi verið svona ákveðinn grundvöllur fyrir byggð á Grænlandi.“
Vísindamennirnir freista þess að kortleggja verslunarleiðirnar frá Grænlandi og um Ísland, um Noreg og Eystrasalt og svo um rússnesku fljótin. Albína telur líklegt að Íslendingar hafi tengst þessari verslun.
„Byggðin á Grænlandi er allavega að miklu leyti til komin frá Íslandi og tengslin þarna á milli voru mikil. Það er eiginlega alveg mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að þessari verslun, já,“ segir Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur.
Hér má sjá frétt Stöðvar 2:
