Í kveðjuávarpi sínu til Alþingis aðfararnótt síðast liðins sunnudags áréttaði Guðni Th. Jóhannesson forseti Íslands áskorun sína til þingsins um að skýra ýmis ákvæði stjórnarskrárinnar varðandi forsetaembættið. Hann sagði einnig þörf á að setja sérstök lög um embættið.
„Þannig er sitthvað í þjóðhöfðingjakafla stjórnarskrárinnar með öðrum brag en æskilegt er; meint vald til að veita undanþágur frá lögum og annar atbeini sem er í raun ekki í verkahring forseta, kostnaðarsöm og úrelt ákvæði um verksvið handhafa forsetavalds og er þá ekki allt talið,“ sagði Guðni í kveðjuávarpi sínu.
Bjarni Benediktsson forsætisráðherra telur ábendingar forseta ágætar. Skerpa megi á ýmsum hlutum, þótt hann væri íhaldssamur varðandi breytingar á orðalagi sem lægi fyrir hvernig bæri að túlka.
„Ég held að það sé alveg hárrétt að það er hægt að gera breytingar á forsetakaflanum sem varða ýmis praktísk atriði. Nú eru menn (handhafar forsetavalds) hættir að fylgja forsetanum til Keflavíkur þegar hann fer til útlanda. En það var gert í eina tíð að handhafar mættu til Keflavíkur með forsetanum til að kveða hann,“ segir Bjarni.
Ýmis önnur framkvæmdaratriði hafi breyst í gegnum tíðina. Það breytti því ekki að sumt væri beinlínis ankanalegt í forsetakaflanum borið saman við önnur ákvæði í stjórnarskránni. Þetta og fleira hafi verið rætt allt frá lýðveldisstofnun, meðal annars í tíð ríkisstjórna Katrínar Jakobsdóttur. Hann bindi vonir við að nú takist að ná samkomulagi um breytingar.
„Ég geri mér vonir um að við getum náð saman um tiltekin mál. En þetta hefur haft tilhneigingu til að fara í skotgrafir þegar kemur að þyngri pólitískum málum. Og spurning er hvort við getum lent sumum af þeim ágreiningsefnum og bundið slaufu á þessa miklu vinnu sem hefur staðið yfir núna í á hálfan annan áratug,“ segir forsætisráðherra.
Hann eins og fleiri væru sammála um að fjölga beri meðmælendum vegna framboðs til embættis forseta Íslands. Sumir frambjóðendur í nýafstöðnum kosningum hafi átt erfitt með að ná þeim litla lágmarksfjölds sem þyrfti nú og jafnvel fengið enn færri atkvæði í kosningunum sjálfum. Þeim sem nutu nokkurs fylgis hafi hins vegar tekist að safna meðmælendum á mjög skömmum tíma.
Það væri lágmarks breyting kannski?
„Við myndum kannski ekki efna til stjórnarskrárbreytinga fyrir það atriði eitt. Ég er nú með meiri metnað en það. Ég hef trú á að við getum náð árangri um fleira,“ segir Bjarni Benediktsson.
