Forsetakosningar og fjáraustur Stefán Jón Hafstein skrifar 17. janúar 2012 06:00 Forsetakosningar í sumar verða próf í lýðræðisþroska. Ekki bara á þann hátt að frambjóðendur verða krafðir um skoðanir sínar á lýðræðisvæðingu sem er forsenda þess að byggja hið Nýja Ísland, heldur líka hvernig framboð verða fjármögnuð. Mikilvægt er að frambjóðendur standi jafnt að vígi til að kynna sig og stefnumál sín. Í ljósi grimmilegrar reynslu okkar Íslendinga af pólitískri spillingu er mikilvægt að jafna leikinn á sem flesta lund, ekki síður fyrir kjósendur en frambjóðendur. Því legg ég til að væntanlegir frambjóðendur komi sér saman um siðareglur og leikreglur er varða fjármál þeirra allra, umfram það sem lög kveða á um.Tugmillljóna framboð? Samkvæmt lögum Alþingis um fjármál framboða er leikurinn nú ójafn. Framboð til forseta Íslands má kosta viðkomandi frambjóðanda kringum 34 millljónir króna að hámarki. Miðað við hinn misskipta fjárhag landsmanna má ljóst vera að þetta fé verður ekki auðtekið frá mjólkurpeningum þúsunda heimila. Aðrir hafa úr meiru að spila, svo sem andvirði lítils sumarbústaðar. Væntanlegir frambjóðendur standa því ójafnir að vígi í upphafi. Stuðningsmenn framboða eru líka ójafnir. Hámarksupphæð sem fyrirtæki (lögaðilar) mega gefa er 400 þúsund krónur á ári til eins frambjóðanda (væntanlega sömu upphæð mörg ár i röð?). Einstaklingar mega gefa 400 þúsund krónur hver. (Hjón með tvö börn á kjörskrá gefa því 1.6 milljónir ef þau vilja). Allnokkur fjöldi heimila er í þeirri stöðu að geta gefið frambjóðanda 1-2 milljónir, eða meira ef gefið er líka í nafni afa og ömmu. Miklu fleiri heimili munu eiga erfitt með að hósta upp nokkrum tugum þúsunda og mörg hver láta sér nægja lægri upphæð fyrir sinn mann eða sína konu enda þröngt fyrir. Misskipting tekna og eigna skapar Íslendingum mismunandi möguleika til að styrkja frambjóðanda að vali. Þetta er í einu orði sagt: Ólýðræðislegt. Og óþarft. Því er svo við að bæta að fyrirtæki ættu alls ekki að hafa leyfi til að styrkja einstaklinga til framboðs; ekki hafa þau kosningarétt. Þegar þjóðin kýs einstakling til æðsta embættis á hún ein að koma að máli.Hvað er til ráða? Alþingi hefur skipað svona fyrir með lögum, en um er að ræða hámarksupphæðir. Frambjóðendur geta sjálfir komið sér saman um mun minni kostnað. Nú reynir á siðferðisþrek þeirra sem sækjast eftir embætti forseta. Eru þeir tilbúnir að jafna leikinn fyrirfram? Þar sem þjóðin og frambjóðendur eru enn á byrjunarreit má stinga upp á eftirfarandi reglum sem frambjóðendur koma sér saman um að fylgja sjálfviljugir. Um hvert einstakt framboð gildi: 1) Hámarkskostnaður verði 10 milljónir (auglýsingar, úthringingar og fleira meðtalið). 2) Ekki verði tekið við fé eða gæðum frá fyrirtækjum. 3) Hámarksframlög einstaklinga til hvers framboðs verði 10 þúsund krónur. (Til að ná 10 milljóna markinu þyrfti því 1.000 einstaklinga sem gæfu hámarksupphæð). 4) Engin takmörk verði á framlagi sjálfboðaliða, notkun á netmiðlun eða margmiðlun nema afnotagjöld takmarki. Framboðin komi sér saman um sameiginlegan vettvang til að kynna sig á jafnréttisgrundvelli: 1) Framboðin taka sameiginlega við framlögum fyrirtækja (að hámarki 400.000) til að reka kynningarsjóð undir stjórn trúnaðarmanna. Hér er komið í veg fyrir óæskileg áhrif atvinnugreina eða fyrirtækjasamsteypa á kosningabaráttu einstaklinga. 2) Framlög frá einstaklingum umfram kr. 10 þúsund og allt að kr. 400.000 rennni einnig í þennan sjóð. 3) Framboðin gefa út sameiginleg kynningarrit og standa fyrir framboðsfundum í öllum kjördæmum þar sem frambjóðendum er gert jafn hátt undir höfði. 4) Framboðin koma fram saman til viðræðu við helstu fjölmiðla um kynningarmál. Sjálfgefið er að Ríkisúvarpið gæti jafnræðis, hefð er fyrir því sama á Stöð 2 og tengdum miðlum. Kannað hvort helstu fréttablöð vilji móta jafnræðisstefnu að óskertu ritstjórnarfrelsi. 5) Framboðin koma sér saman um endurskoðanda og reikningsskilareglur til að tryggja að reglum sé fylgt.Kostirnir eru jafnræði Þessi blanda tryggir einstökum frambjóðendum talsvert rými til að skapa sérstöðu með kynningum og sjálfboðaliðastarfi innan ramma 10 milljóna króna. Varla telst það óhóf að verja sem kostnaði af einum vænum jeppa til framboðs enda hægt að skipuleggja stuðning víða að. Til viðbótar kæmi svo hinn sameiginlegi vettvangur þar sem allir sætu við sama borð og fengju að skína við ýmis tækifæri allt eftir verðleikum en ekki fjármagni umfram hina. Kosningar með þessum hætti (eða svipuðum) yrðu mun lýðræðislegri en Alþingi leggur til og til muna hóflegri án þess þó að nokkur hætta sé á að kjósendum verði illa þjónað. Hafni frambjóðandi að taka þátt í svona samstarfi verður hann dæmdur samkvæmt því af kjósendum. Að auki legg ég til að frambjóðendur ræði þá hugmynd að gera framboðum siðareglur í samræmi við tillögur Rannsóknarnefndar Alþingis fyrir forsetaembættið. Þetta tvennt saman myndi skapa traust og velvilja í upphafi kosningabaráttu og brjóta blað í lýðræðissögu landsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Forsetakosningar 2012 Stefán Jón Hafstein Mest lesið Halldór 29.03.2025 Halldór Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Skoðun Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Forsetakosningar í sumar verða próf í lýðræðisþroska. Ekki bara á þann hátt að frambjóðendur verða krafðir um skoðanir sínar á lýðræðisvæðingu sem er forsenda þess að byggja hið Nýja Ísland, heldur líka hvernig framboð verða fjármögnuð. Mikilvægt er að frambjóðendur standi jafnt að vígi til að kynna sig og stefnumál sín. Í ljósi grimmilegrar reynslu okkar Íslendinga af pólitískri spillingu er mikilvægt að jafna leikinn á sem flesta lund, ekki síður fyrir kjósendur en frambjóðendur. Því legg ég til að væntanlegir frambjóðendur komi sér saman um siðareglur og leikreglur er varða fjármál þeirra allra, umfram það sem lög kveða á um.Tugmillljóna framboð? Samkvæmt lögum Alþingis um fjármál framboða er leikurinn nú ójafn. Framboð til forseta Íslands má kosta viðkomandi frambjóðanda kringum 34 millljónir króna að hámarki. Miðað við hinn misskipta fjárhag landsmanna má ljóst vera að þetta fé verður ekki auðtekið frá mjólkurpeningum þúsunda heimila. Aðrir hafa úr meiru að spila, svo sem andvirði lítils sumarbústaðar. Væntanlegir frambjóðendur standa því ójafnir að vígi í upphafi. Stuðningsmenn framboða eru líka ójafnir. Hámarksupphæð sem fyrirtæki (lögaðilar) mega gefa er 400 þúsund krónur á ári til eins frambjóðanda (væntanlega sömu upphæð mörg ár i röð?). Einstaklingar mega gefa 400 þúsund krónur hver. (Hjón með tvö börn á kjörskrá gefa því 1.6 milljónir ef þau vilja). Allnokkur fjöldi heimila er í þeirri stöðu að geta gefið frambjóðanda 1-2 milljónir, eða meira ef gefið er líka í nafni afa og ömmu. Miklu fleiri heimili munu eiga erfitt með að hósta upp nokkrum tugum þúsunda og mörg hver láta sér nægja lægri upphæð fyrir sinn mann eða sína konu enda þröngt fyrir. Misskipting tekna og eigna skapar Íslendingum mismunandi möguleika til að styrkja frambjóðanda að vali. Þetta er í einu orði sagt: Ólýðræðislegt. Og óþarft. Því er svo við að bæta að fyrirtæki ættu alls ekki að hafa leyfi til að styrkja einstaklinga til framboðs; ekki hafa þau kosningarétt. Þegar þjóðin kýs einstakling til æðsta embættis á hún ein að koma að máli.Hvað er til ráða? Alþingi hefur skipað svona fyrir með lögum, en um er að ræða hámarksupphæðir. Frambjóðendur geta sjálfir komið sér saman um mun minni kostnað. Nú reynir á siðferðisþrek þeirra sem sækjast eftir embætti forseta. Eru þeir tilbúnir að jafna leikinn fyrirfram? Þar sem þjóðin og frambjóðendur eru enn á byrjunarreit má stinga upp á eftirfarandi reglum sem frambjóðendur koma sér saman um að fylgja sjálfviljugir. Um hvert einstakt framboð gildi: 1) Hámarkskostnaður verði 10 milljónir (auglýsingar, úthringingar og fleira meðtalið). 2) Ekki verði tekið við fé eða gæðum frá fyrirtækjum. 3) Hámarksframlög einstaklinga til hvers framboðs verði 10 þúsund krónur. (Til að ná 10 milljóna markinu þyrfti því 1.000 einstaklinga sem gæfu hámarksupphæð). 4) Engin takmörk verði á framlagi sjálfboðaliða, notkun á netmiðlun eða margmiðlun nema afnotagjöld takmarki. Framboðin komi sér saman um sameiginlegan vettvang til að kynna sig á jafnréttisgrundvelli: 1) Framboðin taka sameiginlega við framlögum fyrirtækja (að hámarki 400.000) til að reka kynningarsjóð undir stjórn trúnaðarmanna. Hér er komið í veg fyrir óæskileg áhrif atvinnugreina eða fyrirtækjasamsteypa á kosningabaráttu einstaklinga. 2) Framlög frá einstaklingum umfram kr. 10 þúsund og allt að kr. 400.000 rennni einnig í þennan sjóð. 3) Framboðin gefa út sameiginleg kynningarrit og standa fyrir framboðsfundum í öllum kjördæmum þar sem frambjóðendum er gert jafn hátt undir höfði. 4) Framboðin koma fram saman til viðræðu við helstu fjölmiðla um kynningarmál. Sjálfgefið er að Ríkisúvarpið gæti jafnræðis, hefð er fyrir því sama á Stöð 2 og tengdum miðlum. Kannað hvort helstu fréttablöð vilji móta jafnræðisstefnu að óskertu ritstjórnarfrelsi. 5) Framboðin koma sér saman um endurskoðanda og reikningsskilareglur til að tryggja að reglum sé fylgt.Kostirnir eru jafnræði Þessi blanda tryggir einstökum frambjóðendum talsvert rými til að skapa sérstöðu með kynningum og sjálfboðaliðastarfi innan ramma 10 milljóna króna. Varla telst það óhóf að verja sem kostnaði af einum vænum jeppa til framboðs enda hægt að skipuleggja stuðning víða að. Til viðbótar kæmi svo hinn sameiginlegi vettvangur þar sem allir sætu við sama borð og fengju að skína við ýmis tækifæri allt eftir verðleikum en ekki fjármagni umfram hina. Kosningar með þessum hætti (eða svipuðum) yrðu mun lýðræðislegri en Alþingi leggur til og til muna hóflegri án þess þó að nokkur hætta sé á að kjósendum verði illa þjónað. Hafni frambjóðandi að taka þátt í svona samstarfi verður hann dæmdur samkvæmt því af kjósendum. Að auki legg ég til að frambjóðendur ræði þá hugmynd að gera framboðum siðareglur í samræmi við tillögur Rannsóknarnefndar Alþingis fyrir forsetaembættið. Þetta tvennt saman myndi skapa traust og velvilja í upphafi kosningabaráttu og brjóta blað í lýðræðissögu landsins.
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun