Hugsað stórt
Fagra Ísland var og er fjölþætt stefna sem framfylgja þarf þvert á ráðuneyti og birtist með ólíkum hætti á ólíkum stöðum. Þannig stillti Ísland sér upp með framsæknustu þjóðum í loftslagsmálum þegar árið 2007 og hefur frá ríkjaráðstefnunni í Balí í desember 2007 gengið samhliða Evrópusambandinu í loftslagsmálum. Ný löggjöf um loftslagsmál og aðgerðaáætlun ríkisstjórnarinnar um 30% samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda fyrir árið 2020 bera því starfi glöggt merki.
Fagra Ísland var hugsuð sem forsenda sjálfbærrar auðlindanýtingar og hefur því skýra efnahagslega þýðingu. Umbreyting Landsvirkjunar hófst með nýskipan stjórnar 2007 og nýrri rekstrarforystu 2010. Fyrirtækinu er nú ætlað að vera kjölfesta agaðrar hagstjórnar en kynda aldrei aftur ofþenslu með innspýtingum sem sköðuðu samkeppnisskilyrði annarra atvinnugreina á fyrri tíð. Landsvirkjun verður aldrei aftur ríki í ríkinu sem rutt getur til hliðar vinnulöggjöf eða vísindalegri gagnrýni. Rekstrarform norska olíusjóðsins varð til í kjölfar bankakreppunnar í Noregi á tíunda áratugnum. Nú þurfa Íslendingar að leita í þá smiðju og skapa sams konar sjálfbæra auðlindastefnu með ábyrga Landsvirkjun í fararbroddi til að varðveita og ávaxta þjóðarauðinn til langrar framtíðar.
Skipulag og upplýsingaréttur
Ný lög um skipulags- og mannvirkjamál voru samþykkt árið 2010 eftir langt undirbúnings- og lagasetningarferli. Þar voru m.a. réttindi almennra borgara við skipulagsgerð styrkt, einnig réttur og öryggi húsbyggjenda og -eigenda, og landsskipulagsstefna loks sett í landslög. Góð skipulagslöggjöf er ekki bara grundvöllur sjálfbærrar þróunar heldur líka forsenda skynsamlegrar nýtingar þeirrar takmörkuðu auðlindar sem er byggingarland í þéttbýli. Skortur á heildstæðri skipulagsstefnu kostaði íslenskt samfélag gríðarlega fjármuni í uppbyggingarkapphlaupi sveitarfélaga fyrir hrun. Innleiðing Árósasamningsins og skipun úrskurðarnefndar um umhverfis- og auðlindamál hefur líka leitt í lög langþráða styrkingu upplýsingaréttar almennings á þessu sviði.
Þjóðgarðar og náttúruvernd
Vatnajökulsþjóðgarður, stærsti þjóðgarður í Evrópu, sem var stofnaður árið 2007 er um margt flaggskip nýrrar hugsunar í náttúruvernd hér á landi. Aðdráttarafl Vatnajökulsþjóðgarðs og verðmæti er óumdeilt og afar mikilvægt að skjóta enn styrkari stoðum undir starf hans og rekstur. Sú fjárfesting skilar sér margfalt í þjóðarbúið. Við erum þeirrar skoðunar að starf þjóðgarða á Íslandi eigi að setja undir einn hatt og samræma starf þeirra til hagsbóta fyrir gesti þeirra og ímynd náttúru Íslands. Svandís Svavarsdóttir, umhverfis- og auðlindaráðherra, hefur kynnt Hvítbók um náttúruvernd og frumvarp til nýrra náttúruverndarlaga sem byggt er á efni hennar. Óhætt er að fullyrða að Hvítbókin marki tímamót í umræðu um náttúruvernd hér á landi. Enn er þó nokkuð í land að ný náttúruverndarlöggjöf líti dagsins ljós en brýnt að Samfylkingin liggi ekki á liði sínu á Alþingi og í sveitarstjórnum um land allt í þessu ferli.
Og Rammaáætlun
Síðast en ekki síst ber að nefna Rammaáætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða sem nú er til umfjöllunar og afgreiðslu á Alþingi. Margt mætti segja um Rammaáætlunarferlið sem nýju lífi var blásið í undir forystu Samfylkingarinnar fyrir rúmum fimm árum. Vinna verkefnisstjórnar var vönduð og nú hefur verið mælt fyrir tillögunni á Alþingi tvisvar en því miður geldur málið fyrir þá togstreitu sem ríkt hefur á þingi. Eins og málum er nú háttað er frekari óvissa, tafir og þrætur um einstaka nýtingarkosti engum til góðs. Engin Rammaáætlun er ekki kostur. Það er skylda Samfylkingarinnar við þessar aðstæður að styðja Rammaáætlunina í núverandi mynd.
Þótt auðvelt sé að halda því fram að hvert kjörtímabil í sögu umhverfisverndar skipti ekki máli, þá geta þau stundum gert gæfumuninn. Við brutum í blað með Fagra Íslandi og hófum nýjan kafla í umhverfis- og náttúruvernd á Íslandi. Það er ljóst, nú þegar horft er til baka eftir 2006 daga.
*fjöldi daga sem Samfylkingin hefur átt aðild að ríkisstjórn Íslands.
