Gildran Þorsteinn Pálsson skrifar 12. janúar 2013 06:00 Ísland er lokað í gildru gjaldeyrishafta. Þjóðarinnar bíður það hlutskipti að hlaupa hring eftir hring; ýmist við að hækka laun eða fella gengi. Hún mun mest nærast á froðu verðbólgunnar því að jarðvegur hennar er nú frjórri en hollari afurða. Helst má líkja aðstæðum þjóðarinnar við dýr í búri sem bíta í skottið hvert á öðru. Draumur flestra er þó samlíking við fjallgöngumenn á leið á tindinn. Hugur stjórnmálamanna er í ríkari mæli bundinn við skammtímalausnir en framtíðarsýn. Þar af leiðir að fyrirheitin í aðdraganda kosninganna minna fremur á misjafnlega stór búr en búnað til að ná á tindinn. Allar breytingar lúta síðan tveimur takmörkunum sem styðjast við réttlætiskennd. Annars vegar er almenn samstaða um að ekkert megi gera sem raski ríkjandi landbúnaðarkerfi. Það er helst að Samfylkingin kæri sig kollótta í þeim efnum. Hins vegar er ríkur meirihlutastuðningur við ráðagerðir um að vinda ofan af þeim þjóðhagslega ávinningi sem markaðslausnir í sjávarútvegi hafa skilað. Sagt er að réttlætið felist í fjölgun starfa og fiskiskipa og að taka arðinn í ríkissjóð til að kosta jarðgöng og styrki til atvinnufyrirtækja. Í staðinn verður almenningur að borga sveiflujöfnunina fyrir útgerðina í gegnum gengislækkanir. Sjálfstæðisflokkurinn stendur einn fyrir þann málstað að sjávarútvegurinn skili arði og geti ráðið við að jafna sveiflur upp á eigin spýtur án þess að fleyta þeim yfir á almenning. Þetta er minnihlutasjónarmið. En í sjálfu sér er ekki síður réttlátt að útgerðin haldi arðinum og borgi sjálf sveiflujöfnunina því það bætir kjör launafólks. Ísland er eftirbátur annarra Eigi þjóðin að halda á tindinn þarf að koma í veg fyrir að hún festist í gildru verðbólgunnar. Til að það takist þarf að láta sjávarútveginn jafna óhjákvæmilegar sveiflur fyrir eiginn reikning. Ella er stöðug mynt óhugsandi. Samhliða verður að sníða launabreytingum stakk í réttu hlutfalli við verðmætasköpun og framleiðni. Nærri lætur að fjórir fimmtu hlutar útflutnings landsmanna eigi rætur í nýtingu auðlinda. Henni eru hins vegar takmörk sett. Til að bæta kjörin þarf því að skapa nýja útflutningsstarfsemi á sviði þekkingar í framleiðslu og þjónustu. Það getur því aðeins gerst að Ísland sé samkeppnishæft. Til að svo megi verða þurfa sömu eða betri leikreglur að gilda hér en í viðskiptalöndunum. Ísland kemst því ekki hjá því að vera þátttakandi í alþjóðavæðingunni. Við verðum að horfast í augu við þá staðreynd að Ísland er eftirbátur annarra í framleiðni. Í nýlegri skýrslu McKinsey kom fram að framleiðni á vinnustund er nálægt því sem er í Grikklandi. Sjávarútvegurinn er eina atvinnugreinin sem náð hefur framleiðnistigi sem jafna má við það sem best gerist. Nú á að hverfa til baka og fórna þeim árangri fyrir félagsleg markmið. Af McKinsey-skýrslunni má einnig ráða að flytja þurfi þrettán þúsund störf úr þjónustugreinum í nýja atvinnustarfsemi til að ná framleiðni sem tryggir samkeppnishæfni landsins. Á næstu fimmtán árum þarf ný atvinnustarfsemi að auki að gera tvöföldun útflutningsverðmætanna mögulega. Á að ráðast á fjallið? Draumurinn um að ná á tindinn þýðir að ráðast verður á fjallið. En fjallganga er ekki fyrirhafnarlaus. Verkurinn er sá að í kosningum er ekki til vinsælda fallið að lofa nokkru því sem kostar fyrirhöfn eða erfiði. Meðan stjórnmálaflokkarnir koma sér hjá því að segja satt um fjallgönguna verður heldur engin trúverðug framtíðarsýn af tindinum. Eigi að takast að tvöfalda útflutning að talsverðum hluta með annars konar starfsemi en auðlindanýtingu þarf margháttaðar kerfisbreytingar. Lækkun skatta dugar ekki alla leið. Hér þarf gjaldmiðil sem er stöðugur og hlutgengur í viðskiptum. Krónan uppfyllir hvorugt skilyrðið og enginn hefur sýnt fram á að unnt sé að breyta því. Vel má vera að einhverjir telji að önnur pólitísk markmið séu mikilvægari en að tryggja sambærileg lífskjör við það sem best þekkist. Það er val sem sjálfsagt er að ræða. En þeir sem útiloka aðra kosti en óskert fullveldi í peningamálum geta ekki með trúverðugum hætti haldið fram málstað frjálsra óhindraðra viðskipta. Þeir sem velja takmörkun á viðskiptafrelsi geta ekki lofað bestu lífskjörum og norrænni velferð. Þeir sem ákveða félagslegar lausnir í sjávarútvegi í stað markaðslausna fórna sveiflujöfnunarmöguleikanum og geta því ekki boðað upptöku evru. Hver flokkur boðar nú ósamrýmanleg markmið. Við svo búið er enginn þeirra að bjóðast til að leiða þjóðina á tindinn. Verkefnið fram undan er því að finna meirihluta fyrir samrýmanlegum markmiðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Ísland er lokað í gildru gjaldeyrishafta. Þjóðarinnar bíður það hlutskipti að hlaupa hring eftir hring; ýmist við að hækka laun eða fella gengi. Hún mun mest nærast á froðu verðbólgunnar því að jarðvegur hennar er nú frjórri en hollari afurða. Helst má líkja aðstæðum þjóðarinnar við dýr í búri sem bíta í skottið hvert á öðru. Draumur flestra er þó samlíking við fjallgöngumenn á leið á tindinn. Hugur stjórnmálamanna er í ríkari mæli bundinn við skammtímalausnir en framtíðarsýn. Þar af leiðir að fyrirheitin í aðdraganda kosninganna minna fremur á misjafnlega stór búr en búnað til að ná á tindinn. Allar breytingar lúta síðan tveimur takmörkunum sem styðjast við réttlætiskennd. Annars vegar er almenn samstaða um að ekkert megi gera sem raski ríkjandi landbúnaðarkerfi. Það er helst að Samfylkingin kæri sig kollótta í þeim efnum. Hins vegar er ríkur meirihlutastuðningur við ráðagerðir um að vinda ofan af þeim þjóðhagslega ávinningi sem markaðslausnir í sjávarútvegi hafa skilað. Sagt er að réttlætið felist í fjölgun starfa og fiskiskipa og að taka arðinn í ríkissjóð til að kosta jarðgöng og styrki til atvinnufyrirtækja. Í staðinn verður almenningur að borga sveiflujöfnunina fyrir útgerðina í gegnum gengislækkanir. Sjálfstæðisflokkurinn stendur einn fyrir þann málstað að sjávarútvegurinn skili arði og geti ráðið við að jafna sveiflur upp á eigin spýtur án þess að fleyta þeim yfir á almenning. Þetta er minnihlutasjónarmið. En í sjálfu sér er ekki síður réttlátt að útgerðin haldi arðinum og borgi sjálf sveiflujöfnunina því það bætir kjör launafólks. Ísland er eftirbátur annarra Eigi þjóðin að halda á tindinn þarf að koma í veg fyrir að hún festist í gildru verðbólgunnar. Til að það takist þarf að láta sjávarútveginn jafna óhjákvæmilegar sveiflur fyrir eiginn reikning. Ella er stöðug mynt óhugsandi. Samhliða verður að sníða launabreytingum stakk í réttu hlutfalli við verðmætasköpun og framleiðni. Nærri lætur að fjórir fimmtu hlutar útflutnings landsmanna eigi rætur í nýtingu auðlinda. Henni eru hins vegar takmörk sett. Til að bæta kjörin þarf því að skapa nýja útflutningsstarfsemi á sviði þekkingar í framleiðslu og þjónustu. Það getur því aðeins gerst að Ísland sé samkeppnishæft. Til að svo megi verða þurfa sömu eða betri leikreglur að gilda hér en í viðskiptalöndunum. Ísland kemst því ekki hjá því að vera þátttakandi í alþjóðavæðingunni. Við verðum að horfast í augu við þá staðreynd að Ísland er eftirbátur annarra í framleiðni. Í nýlegri skýrslu McKinsey kom fram að framleiðni á vinnustund er nálægt því sem er í Grikklandi. Sjávarútvegurinn er eina atvinnugreinin sem náð hefur framleiðnistigi sem jafna má við það sem best gerist. Nú á að hverfa til baka og fórna þeim árangri fyrir félagsleg markmið. Af McKinsey-skýrslunni má einnig ráða að flytja þurfi þrettán þúsund störf úr þjónustugreinum í nýja atvinnustarfsemi til að ná framleiðni sem tryggir samkeppnishæfni landsins. Á næstu fimmtán árum þarf ný atvinnustarfsemi að auki að gera tvöföldun útflutningsverðmætanna mögulega. Á að ráðast á fjallið? Draumurinn um að ná á tindinn þýðir að ráðast verður á fjallið. En fjallganga er ekki fyrirhafnarlaus. Verkurinn er sá að í kosningum er ekki til vinsælda fallið að lofa nokkru því sem kostar fyrirhöfn eða erfiði. Meðan stjórnmálaflokkarnir koma sér hjá því að segja satt um fjallgönguna verður heldur engin trúverðug framtíðarsýn af tindinum. Eigi að takast að tvöfalda útflutning að talsverðum hluta með annars konar starfsemi en auðlindanýtingu þarf margháttaðar kerfisbreytingar. Lækkun skatta dugar ekki alla leið. Hér þarf gjaldmiðil sem er stöðugur og hlutgengur í viðskiptum. Krónan uppfyllir hvorugt skilyrðið og enginn hefur sýnt fram á að unnt sé að breyta því. Vel má vera að einhverjir telji að önnur pólitísk markmið séu mikilvægari en að tryggja sambærileg lífskjör við það sem best þekkist. Það er val sem sjálfsagt er að ræða. En þeir sem útiloka aðra kosti en óskert fullveldi í peningamálum geta ekki með trúverðugum hætti haldið fram málstað frjálsra óhindraðra viðskipta. Þeir sem velja takmörkun á viðskiptafrelsi geta ekki lofað bestu lífskjörum og norrænni velferð. Þeir sem ákveða félagslegar lausnir í sjávarútvegi í stað markaðslausna fórna sveiflujöfnunarmöguleikanum og geta því ekki boðað upptöku evru. Hver flokkur boðar nú ósamrýmanleg markmið. Við svo búið er enginn þeirra að bjóðast til að leiða þjóðina á tindinn. Verkefnið fram undan er því að finna meirihluta fyrir samrýmanlegum markmiðum.
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun