Hægt að spara 13 milljarða á ári með nýjum lausnum

„Kostnaður samfélagsins við hvern aðila sem er á hjúkrunarheimili er rétt rúmlega ein milljón króna á mánuði eða þrettán milljónir á ári. Ef við náum að fresta því um eitt ár að þúsund eldri borgarar fari á hjúkrunarheimili og búi lengur í sjálfstæðri búsetu með auknu öryggi mun það spara samfélaginu 13 milljarða á hverju ári,“ segir Halldór Axelsson stofnandi fyrirtækisins Alvican sem dæmi um þann ávinning sem nýsköpun á velferðartækni getur leitt af sér. Alvican hefur á síðustu árum þróað kerfi sem kallast Hjartsláttur Heimilisins. Kerfið nýtir gervigreind til þess að fylgjast með hegðunarmynstri þeirra sem á heimilinu búa. Markmiðið er að auka á öryggi eldri borgara þannig að fólk geti sem lengst búið heima.

Arnar Ægisson framkvæmdastjóri Alvican segir að ávinningur nýsköpunar í velferðartækni muni ekki aðeins mælast í krónum og aurum. Nú þegar er útlit fyrir að skortur verði á fagfólki til að sinna eldri borgurum. „Í dag eru fimm vinnandi einstaklingar á móti hverjum eldri borgara á Íslandi, en eftir 20 ár verða tveir vinnandi einstaklingar á móti hverjum eldri borgara,“ segir Arnar.

Fyrirtækið Alvican varð til í kjölfar þess að höfuðborgir Norðurlandanna héldu samkeppni um lausnir á velferðasviði árið 2015. Í upphafi hét félagið E21-Butler og var í eigu Media og Nýsköpunarmiðstöðvar. Í dag er Alvican dótturfélag Media.

Óöryggi og áhyggjur eldri borgara

Að sögn Halldórs og Arnars gera spár Hagstofunnar ráð fyrir að eftir 15 ár verði 20% af mannfjöldanum á Íslandi eldri en 65 ára. Eftir 20 ár er því spáð að 65 ára og eldri verði fleiri en þeir sem eru 19 ára og yngri. Eftir 40 ár er gert ráð fyrir að 65 ára og eldri nemi 25% af þjóðinni. Allt þetta þýði að nýjar lausnir í velferðatækni skipta verulega miklu máli því þær geta gert fólki kleift að búa lengur heima hjá sér.

„Margir aldraðir búa einir og hafa engan heima við til þess að aðstoða sig. Það getur til dæmis orðið til þess að þeir slasi sig eða upplifi óöryggi,“ segir Arnar sem bendir á að samkvæmt könnun Velferðarráðuneytisins og Landssambandi eldri borgara frá árinu 2017, búa tæplega 90% eldri borgara í eigin húsnæði.

„Meira að segja um 82% þeirra sem voru 88 ára og eldri bjuggu í eigin húsnæði. Þessi niðurstaða kemur í sjálfu sér ekki á óvart enda er það opinber stefna stjórnvalda um málefni aldraðra að lögð sé áhersla á að aldraðir geti búið eins lengi heima hjá sér og unnt er,“ segir Arnar og bætir við: ,,Hlutfall þeirra sem búa einir fer þó hækkandi eftir 80 ára aldur sem skýrist af því að fólk hefur misst maka sinn.“

Heilsubrestir, veikindi, slys og fráfall maka geta gert það að verkum að aðstæður breytast. Aldraðir sem búa í sjálfstæðri búsetu þurfa þá að aðlagast og sækja sér aðstoð frá bæði aðstandendum og opinberum aðilum,“ 

segir Halldór en að hans sögn falla ekki allir í þann flokk að fá slíka þjónustu.

„Þá er í boði önnur opinber þjónusta eins og til dæmis öryggishnappur, akstursþjónusta, heimsendur mat, dagdvöl eða hvíldarinnlögn,“ segir Halldór.

Erum Skandinavískt fyrirtæki

Að sögn Halldórs og Arnars gera allar áætlanir fyrir að sala og þjónusta verði á stærra svæði en á Íslandi.

Við erum í nánu samstarfi við velferðarsvið Danmerkur, Noregs og Svíþjóðar og viðræður eru í gangi við aðila í Svíþjóð um að prófa lausnina í Stokkhólmi. Það átti að gerast í haust en tefst vegna Covid-19 og frestast væntanlega fram á næsta ár. Við erum líka með samning við velferðarsvið Kaupmannahafnar um prófanir á lausninni,“ 

segir Arnar. Þá er Alvican með samstarfssamning við stórfyrirtækið Falck í Danmörku sem eru með starfsstöðvar víða um Evrópu og eru stórir á Norðurlöndunum.

„Heimamarkaður er mjög stór og ef vel tekst til þá er hægt að skala lausnina strax inn á Norðurlöndin og þess vegna hefur Alvican skilgreint sig sem Skandinavískt fyrirtæki,“ segir Arnar.

Arnar segir stefnt að því að reksturinn verði jákvæður á næsta ári en félagið er eitt þeirra fyrirtækja sem hlotið hefur hámarks styrk frá Tækniþróunarsjóði.

„Nú er í gangi hlutafjáraukning í félaginu en félagið hefur verið fjármagnað af móðurfélaginu Media ehf. en einnig fengið englafjárfesta til að koma að fjármögnun félagsins þegar það þurfti mótframlag þegar félagið fékk þróunarstyrk frá Tækniþróunarsjóð upp á 50 milljónir króna,“ segir Arnar og bætir við: „Sá styrkur sem kom 2017-2019 gerði það að verkum að hægt var að klára fullbúna vöru og koma henni á markað. Alvican hefur fengið vottun fyrir endurgreiðslu á tekjuskatti við kaup á hlutabréfum í félaginu vegna þróunarverkefnis.“

Þá segja þeir félagið einnig vinna að þróun nýrrar gervigreindar til að skynja fall á baðherbergjum. Að þeirra sögn er það þar sem lang flest slys verða hjá eldri borgurum. Enn ein ný lausnin sem verið er að vinna að, er síðan sérstaklega ætluð einstaklingum með heilabilun.

En hvers vegna sá markhópur?

„Samkvæmt könnun eru um 5-9% allra á aldrinum 67-80 ára og 20-25% á aldrinum 80 ára og eldri komin með heilabilun á Íslandi. Eins og staðan er í dag er umönnun heilabilaðra erfið. Á opnum deildum er hætta á að fólk ráfi út úr húsi án vitundar starfsfólks og stofni sjálfum sér í hættu. Ættingjar eru tregir við að samþykkja að læsa einstaklinginn inni á lokaðri deild, enda er það gífurleg frelsisskerðing og skert lífsgæði fyrir einstaklinginn,“ segir Halldór.