Ríkið tryggi réttindi ferðamanna Jón Steindór Valdimarsson skrifar 24. apríl 2020 11:00 Eitt af úrræðum ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í vikunni til að koma til móts við erfiða stöðu ferðaþjónustunnar fjallar um pakkaferðir sem hefur verið aflýst. Samkvæmt gildandi lögum eiga neytendur skýlausan rétt til fullrar endurgreiðslu innan 14 daga frá aflýsingu ferðar. Þann 22. apríl mælti ferðamálaráðherra fyrir frumvarpi til laga sem afnemur þennan rétt en í hans stað koma ákvæði um að ferðaskrifstofum verði heimilt að endurgreiða ferðamanni pakkaferð sem er aflýst eða afpöntuð vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna með inneignarnótu, sem skuli að lágmarki vera að sömu fjárhæð og þær greiðslur sem ferðamaður hefur innt af hendi fyrir pakkaferðina. Ferðamanni er heimilt að innleysa inneignarnótuna eftir 30. júní 2021 gegn peningagreiðslu hafi hún ekki verið nýtt til ferðalaga fyrir þann tíma. Ófær leið sem skilar ekki árangri Tilgangur frumvarpsins er að draga úr bráðum lausafjárvanda ferðaskrifstofa og bæta rekstrarskilyrði þeirra. Það er nauðsynlegt og vandinn sem skyldan til endurgreiðslu skapar er vissulega einn af þeim þáttum sem gerir ferðaskrifstofum mjög erfitt fyrir. Leið sem stjórnvöld velja til þess að bregðast við þessum hluta vandans er hins vegar ekki til þess fallin að koma að því gagni sem stefnt er að. Fyrir því eru nokkrar ástæður. Það er í meira lagi vafasamt að það muni standist fyrir dómstólum að svipta neytendur svo skýlausum rétti með afturvirkum lögum. Vafalaust er að Neytendasamtökin muni láta á málið reyna fyrir dómi. Með þessari leið er vanda ferðskrifstofanna varpað á herðar neytenda sem greitt hafa fyrir þjónustu sem verður ekki innt af hendi eins og um var samið. Inneignarnóta er ekki verðtryggð né ber vexti og er ekki unnt að leysa út í peningum (ef þeir verða þá til reiðu) fyrr en í fyrsta lagi að ári liðnu. Verðgildi nótunnar er því ekki tryggt með neinum hætti en minna má á að gengi íslensku krónunnar hefur fallið um 15-20% frá síðustu áramótum. Enginn veit hver staða krónunnar verður að ári. Margir þeirra sem greitt hafa fyrir sumarleyfisferð sem ekki verður farin hafa misst atvinnu sína og standa frammi fyrir tekjuskerðingu. Þessu fólki veitir ekki af því að fá peninga sína til baka. Stjórnvöld og ferðaþjónustan sjálf leggja mikla áherslu á að hvetja Íslendinga til þess að ferðast innanlands og styðja þannig við atvinnugrein í kröggum. Margir vilja verða við þessu og hugsa með sér að nú sé hægt að haga ferðum sínum líkt og í útlöndum væri. Nýta hótel og veitingastaði og afþreyingu líkt og gert er í sumarleyfisferðum í útlöndum. Sá hængur er hins vegar á að fæstar fjölskyldur treysta sér til að greiða fyrir tvær slíkar ferðir á ári sem verður staðan ef engin er endurgreiðslan. Niðurstaðan gæti orðið sú að hvatningin til innanlandsferða yrði mun árangursrýrari en ella. Allir vona að ferðaþjónustan taki við sér sem allra fyrst en vita að á því verður bið. Loksins þegar forsendur eru fyrir því að hjólin fari að snúast að nýju er það vægast sagt öfugsnúið ef stór hluti viðskiptavinanna framvísar inneignarnótum til kaupa á þjónustu. Það er lítið gagn af þeim í kassa ferðaþjónustunnar þar sem beinharðir peningar eru það sem þarf. Leið ríkisstjórnarinnar er ekki sú rétta og því þarf að finna aðra leið. Betri leið og vel fær Við umræður á Alþingi höfum við hjá Viðreisn bent á þá annmarka sem eru á þessum þætti nýjasta aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar. Þar voru lauslega reifaðar hugmyndir að annarri leið sem hefur mun jákvæðari áhrif fyrir ferðaþjónustuna, ver réttindi neytenda og mun ekki íþyngja ríkissjóði um of. Viðreisn telur rétt að ríkið bjóði ferðaskrifstofum að yfirtaka eða eignast kröfur neytenda vegna pakkaferða. Ríkið endurgreiði ferðamönnum þær ferðir sem ekki voru farnar, líkt og þeir eiga rétt á samkvæmt lögum. Þar með er þeim peningum komið í umferð hjá réttum eigendum þeirra. Það mun m.a. ýta undir aukin umsvif í samfélaginu, ekki síst hjá innlendri ferðaþjónustu. Ríkið eignast endurkröfurétt á ferðaskrifstofur sem hafa tryggingarsjóði til að standa undir þessum kröfum. Ríkið mun hins vegar ekki innheimta kröfur sínar fyrr að einhverjum tíma liðnum. Með þessu hætti halda ferðaskrifstofurnar sínu fé um lengri tíma. Eðlilegt er að ríkið ákveði endurgreiðslur á löngum tíma á hagstæðum kjörum, sambærilegt því sem gildir um lánin sem ríkið veitir nú til stuðnings íslensku atvinnulífi. Í umræðum í Alþingi kom fram í máli ráðherra að inneignarnótur ættu að njóta tryggingarverndar og jafnframt að fyrir liggi að allar stærstu ferðaskrifstofurnar, sem eru með um 70% þeirra ferða sem falla undir frumvarpið, séu með fullnægjandi tryggingar til að standa undir kröfum skv. gildandi lögum og rúmlega það. Í ljósi þessa ætti áhætta ríkissjóðs af þessari leið að vera innan ásættanlegra marka og í það minnsta ekki meiri en hugmyndin var að leggja á herðar neytenda. Við hjá Viðreisn teljum að þessar hugmyndir leysi vandann með mun áhrifaríkari hætti en ríkisstjórnin hefur lagt til. Vonandi er ríkisstjórnin tilbúin til að hlusta og þróa þessa hugmynd frekar í samvinnu við Alþingi. Höfundur er þingmaður Viðreisnar og situr í efnahags- og viðskiptanefnd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Efnahagsmál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Jón Steindór Valdimarsson Mest lesið Halldór 29.03.2025 Halldór Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Opið bréf til atvinnuvegaráðherra: 48 daga, nei takk Gísli Gunnar Marteinsson skrifar Skoðun Á nú að opinbera það að ég veit í rauninni ekki neitt? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Háskóli Höfuðborgarinnar, ekki Íslands Arent Orri Claessen,Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Eitt af úrræðum ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í vikunni til að koma til móts við erfiða stöðu ferðaþjónustunnar fjallar um pakkaferðir sem hefur verið aflýst. Samkvæmt gildandi lögum eiga neytendur skýlausan rétt til fullrar endurgreiðslu innan 14 daga frá aflýsingu ferðar. Þann 22. apríl mælti ferðamálaráðherra fyrir frumvarpi til laga sem afnemur þennan rétt en í hans stað koma ákvæði um að ferðaskrifstofum verði heimilt að endurgreiða ferðamanni pakkaferð sem er aflýst eða afpöntuð vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna með inneignarnótu, sem skuli að lágmarki vera að sömu fjárhæð og þær greiðslur sem ferðamaður hefur innt af hendi fyrir pakkaferðina. Ferðamanni er heimilt að innleysa inneignarnótuna eftir 30. júní 2021 gegn peningagreiðslu hafi hún ekki verið nýtt til ferðalaga fyrir þann tíma. Ófær leið sem skilar ekki árangri Tilgangur frumvarpsins er að draga úr bráðum lausafjárvanda ferðaskrifstofa og bæta rekstrarskilyrði þeirra. Það er nauðsynlegt og vandinn sem skyldan til endurgreiðslu skapar er vissulega einn af þeim þáttum sem gerir ferðaskrifstofum mjög erfitt fyrir. Leið sem stjórnvöld velja til þess að bregðast við þessum hluta vandans er hins vegar ekki til þess fallin að koma að því gagni sem stefnt er að. Fyrir því eru nokkrar ástæður. Það er í meira lagi vafasamt að það muni standist fyrir dómstólum að svipta neytendur svo skýlausum rétti með afturvirkum lögum. Vafalaust er að Neytendasamtökin muni láta á málið reyna fyrir dómi. Með þessari leið er vanda ferðskrifstofanna varpað á herðar neytenda sem greitt hafa fyrir þjónustu sem verður ekki innt af hendi eins og um var samið. Inneignarnóta er ekki verðtryggð né ber vexti og er ekki unnt að leysa út í peningum (ef þeir verða þá til reiðu) fyrr en í fyrsta lagi að ári liðnu. Verðgildi nótunnar er því ekki tryggt með neinum hætti en minna má á að gengi íslensku krónunnar hefur fallið um 15-20% frá síðustu áramótum. Enginn veit hver staða krónunnar verður að ári. Margir þeirra sem greitt hafa fyrir sumarleyfisferð sem ekki verður farin hafa misst atvinnu sína og standa frammi fyrir tekjuskerðingu. Þessu fólki veitir ekki af því að fá peninga sína til baka. Stjórnvöld og ferðaþjónustan sjálf leggja mikla áherslu á að hvetja Íslendinga til þess að ferðast innanlands og styðja þannig við atvinnugrein í kröggum. Margir vilja verða við þessu og hugsa með sér að nú sé hægt að haga ferðum sínum líkt og í útlöndum væri. Nýta hótel og veitingastaði og afþreyingu líkt og gert er í sumarleyfisferðum í útlöndum. Sá hængur er hins vegar á að fæstar fjölskyldur treysta sér til að greiða fyrir tvær slíkar ferðir á ári sem verður staðan ef engin er endurgreiðslan. Niðurstaðan gæti orðið sú að hvatningin til innanlandsferða yrði mun árangursrýrari en ella. Allir vona að ferðaþjónustan taki við sér sem allra fyrst en vita að á því verður bið. Loksins þegar forsendur eru fyrir því að hjólin fari að snúast að nýju er það vægast sagt öfugsnúið ef stór hluti viðskiptavinanna framvísar inneignarnótum til kaupa á þjónustu. Það er lítið gagn af þeim í kassa ferðaþjónustunnar þar sem beinharðir peningar eru það sem þarf. Leið ríkisstjórnarinnar er ekki sú rétta og því þarf að finna aðra leið. Betri leið og vel fær Við umræður á Alþingi höfum við hjá Viðreisn bent á þá annmarka sem eru á þessum þætti nýjasta aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar. Þar voru lauslega reifaðar hugmyndir að annarri leið sem hefur mun jákvæðari áhrif fyrir ferðaþjónustuna, ver réttindi neytenda og mun ekki íþyngja ríkissjóði um of. Viðreisn telur rétt að ríkið bjóði ferðaskrifstofum að yfirtaka eða eignast kröfur neytenda vegna pakkaferða. Ríkið endurgreiði ferðamönnum þær ferðir sem ekki voru farnar, líkt og þeir eiga rétt á samkvæmt lögum. Þar með er þeim peningum komið í umferð hjá réttum eigendum þeirra. Það mun m.a. ýta undir aukin umsvif í samfélaginu, ekki síst hjá innlendri ferðaþjónustu. Ríkið eignast endurkröfurétt á ferðaskrifstofur sem hafa tryggingarsjóði til að standa undir þessum kröfum. Ríkið mun hins vegar ekki innheimta kröfur sínar fyrr að einhverjum tíma liðnum. Með þessu hætti halda ferðaskrifstofurnar sínu fé um lengri tíma. Eðlilegt er að ríkið ákveði endurgreiðslur á löngum tíma á hagstæðum kjörum, sambærilegt því sem gildir um lánin sem ríkið veitir nú til stuðnings íslensku atvinnulífi. Í umræðum í Alþingi kom fram í máli ráðherra að inneignarnótur ættu að njóta tryggingarverndar og jafnframt að fyrir liggi að allar stærstu ferðaskrifstofurnar, sem eru með um 70% þeirra ferða sem falla undir frumvarpið, séu með fullnægjandi tryggingar til að standa undir kröfum skv. gildandi lögum og rúmlega það. Í ljósi þessa ætti áhætta ríkissjóðs af þessari leið að vera innan ásættanlegra marka og í það minnsta ekki meiri en hugmyndin var að leggja á herðar neytenda. Við hjá Viðreisn teljum að þessar hugmyndir leysi vandann með mun áhrifaríkari hætti en ríkisstjórnin hefur lagt til. Vonandi er ríkisstjórnin tilbúin til að hlusta og þróa þessa hugmynd frekar í samvinnu við Alþingi. Höfundur er þingmaður Viðreisnar og situr í efnahags- og viðskiptanefnd.
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun