Staðan á baráttudegi verkalýðsins Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar 1. maí 2020 19:59 Að halda baráttudag verkalýðsins hátíðlegan við þessar aðstæður vekur blendnar tilfinningar. Met hafa verið slegin í hópuppsögnum og atvinnuleysi stefnir í það mesta í sögunni. Margir eiga um sárt að binda. Í ofanálag má vinnandi fólk ekki, út af sóttvörnum, safnast saman á þessum baráttudegi til þess að efla andann. Það er skiljanlegt, en engu að síður bagalegt í ljósi þess að líklega hefur sjaldan verið jafnmikið tilefni til þess, því nú er virkilega þörf á að efla þrautseygjuna og samheldnina. Tímabundið eða ekki? Þungi efnahagsáfallsins er sífellt að koma betur í ljós. Þetta eru gríðarlegar hamfarir. Þetta er mun dýpri dalur en flestir sáu fyrir í upphafi faraldursins. Spurningin er sú, hvort ennþá sé hægt að hugga sig við það að þetta verði tímabundið ástand, og að ferðaþjónusta hefjist brátt að nýju, annar atvinnurekstur taki líka aftur fljótt við sér og að þau sem misst hafa vinnuna muni fá hana fljótt aftur. Hvað þetta varðar eru farnar að renna tvær grímur á marga. Óvissan er allt í kring. Óvissan varðandi veiruna og viðureignina við hana er flestum ljós, en hin óvissan, í tengslum við efnahagslífið, verður sífellt stærri. Hversu lengi geta svo margir verið án atvinnu með tilheyrandi skerðingum á kjörum án þess að það hafi miklar langvarandi afleiðingar? Munum við sjá fjöldagjaldþrot fyrirtækja á næstu mánuðum? Verður gengið svo mjög á sameiginlega sjóði að við verðum mörg ár að jafna okkur? Verður skorið niður í velferðarkerfinu og samneyslunni í kjölfarið með tilheyrandi langvarandi átökum? Vörn og sókn Bjartsýni er mikilvæg en raunsæi líka. Við skulum vona það besta, en útlitið er dökkt. Það sem við gerum núna skiptir miklu máli fyrir framtíðina. Þetta er tími sem við verðum að sækja fram hvað varðar uppbyggingu nýs samfélags á sama tíma og við reynum eftir öllum leiðum að minnka skaðann í samfélaginu til langs tíma, í sem breiðastri samvinnu aðila á vinnumarkaði. Nú er sá tími sem við verðum að standa vörð um fólkið og um þau mikilvægu réttindi sem launafólk hefur samið um. Þær raddir heyrast að nú þurfi að lækka laun eða falla frá samningsbundnum ákvæðum og réttindum. Það kemur ekki til greina. Við skulum halda okkur við tímabundin úrræði, eins og hlutabótaleiðina og fleiri slíkar leiðir, til þess að koma okkur í gegnum tímabundnar þrengingar. Um slíka aðferðafræði þarf að ríkja sem mest samstaða á þessum tímapunkti. Samningar standa og réttindi verða ekki gefin eftir. Sátt um nýja tíma Til þess að koma okkur í gegnum þessa varnarbaráttu farsællega er ákaflega mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins, ásamt ríkisvaldinu, hafi sameiginlegt leiðarljós um það hvernig þjóðfélag við viljum sjá þegar við rísum upp úr þessu. Þetta þarf að ræða og mynda traust um markmiðin. Að öðrum kosti verður erfitt að réttlæta þær miklu þrengingar sem vinnandi fólk þarf núna að láta yfir sig ganga. Til hvers er barist? Til hvers er þraukað? Viss grundvallaratriði þurfa að vera kristalskýr. Það þarf að vera algjörlega á hreinu að launafólk verði sá hópur sem muni njóta nýrra tíma og að nýir tímar muni mótast af hagsmunum samfélagsins, launafólks og heildarinnar en ekki örfárra einstaklinga sem sitja að fjármunum. Einnig þarf að ríkja skilningur um það að fyrirtæki, sem nú þiggja björgun úr sameiginlegum sjóðum, þurfa að borga til baka til samfélagsins. Gera verður kröfu um að tap vegna áfalla lendi ekki enn eina ferðina einungis á herðum almennings. Til dæmis má gera kröfu um það að fyrirtæki borgi stuðninginn beint til baki með hagnaði framtíðarinnar eða hið opinbera eignist hlutafé á móti aðstoðinni. Við þurfum réttlæti. Það þarf að skipta jafnar í þjóðfélaginu, í samræmi við hlutdeild vinnandi fólks í verðmætasköpuninni og í takti við samfélagslegt mikilvægi starfanna, í velferðarþjónustu og annars staðar. Þetta ætti veiran að hafa kennt okkur. Covid-faraldurinn verður ekki eina krísan á 21.öldinni. Þá skulum við vita það og breyta samkvæmt því, að réttlátara og jafnara samfélag er ekki einungis farsælla samfélag heldur líka öruggara samfélag. Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands Íslands og 1. varaforseti Alþýðusambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Kristján Þórður Snæbjarnarson Verkalýðsdagurinn Mest lesið Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Sjá meira
Að halda baráttudag verkalýðsins hátíðlegan við þessar aðstæður vekur blendnar tilfinningar. Met hafa verið slegin í hópuppsögnum og atvinnuleysi stefnir í það mesta í sögunni. Margir eiga um sárt að binda. Í ofanálag má vinnandi fólk ekki, út af sóttvörnum, safnast saman á þessum baráttudegi til þess að efla andann. Það er skiljanlegt, en engu að síður bagalegt í ljósi þess að líklega hefur sjaldan verið jafnmikið tilefni til þess, því nú er virkilega þörf á að efla þrautseygjuna og samheldnina. Tímabundið eða ekki? Þungi efnahagsáfallsins er sífellt að koma betur í ljós. Þetta eru gríðarlegar hamfarir. Þetta er mun dýpri dalur en flestir sáu fyrir í upphafi faraldursins. Spurningin er sú, hvort ennþá sé hægt að hugga sig við það að þetta verði tímabundið ástand, og að ferðaþjónusta hefjist brátt að nýju, annar atvinnurekstur taki líka aftur fljótt við sér og að þau sem misst hafa vinnuna muni fá hana fljótt aftur. Hvað þetta varðar eru farnar að renna tvær grímur á marga. Óvissan er allt í kring. Óvissan varðandi veiruna og viðureignina við hana er flestum ljós, en hin óvissan, í tengslum við efnahagslífið, verður sífellt stærri. Hversu lengi geta svo margir verið án atvinnu með tilheyrandi skerðingum á kjörum án þess að það hafi miklar langvarandi afleiðingar? Munum við sjá fjöldagjaldþrot fyrirtækja á næstu mánuðum? Verður gengið svo mjög á sameiginlega sjóði að við verðum mörg ár að jafna okkur? Verður skorið niður í velferðarkerfinu og samneyslunni í kjölfarið með tilheyrandi langvarandi átökum? Vörn og sókn Bjartsýni er mikilvæg en raunsæi líka. Við skulum vona það besta, en útlitið er dökkt. Það sem við gerum núna skiptir miklu máli fyrir framtíðina. Þetta er tími sem við verðum að sækja fram hvað varðar uppbyggingu nýs samfélags á sama tíma og við reynum eftir öllum leiðum að minnka skaðann í samfélaginu til langs tíma, í sem breiðastri samvinnu aðila á vinnumarkaði. Nú er sá tími sem við verðum að standa vörð um fólkið og um þau mikilvægu réttindi sem launafólk hefur samið um. Þær raddir heyrast að nú þurfi að lækka laun eða falla frá samningsbundnum ákvæðum og réttindum. Það kemur ekki til greina. Við skulum halda okkur við tímabundin úrræði, eins og hlutabótaleiðina og fleiri slíkar leiðir, til þess að koma okkur í gegnum tímabundnar þrengingar. Um slíka aðferðafræði þarf að ríkja sem mest samstaða á þessum tímapunkti. Samningar standa og réttindi verða ekki gefin eftir. Sátt um nýja tíma Til þess að koma okkur í gegnum þessa varnarbaráttu farsællega er ákaflega mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins, ásamt ríkisvaldinu, hafi sameiginlegt leiðarljós um það hvernig þjóðfélag við viljum sjá þegar við rísum upp úr þessu. Þetta þarf að ræða og mynda traust um markmiðin. Að öðrum kosti verður erfitt að réttlæta þær miklu þrengingar sem vinnandi fólk þarf núna að láta yfir sig ganga. Til hvers er barist? Til hvers er þraukað? Viss grundvallaratriði þurfa að vera kristalskýr. Það þarf að vera algjörlega á hreinu að launafólk verði sá hópur sem muni njóta nýrra tíma og að nýir tímar muni mótast af hagsmunum samfélagsins, launafólks og heildarinnar en ekki örfárra einstaklinga sem sitja að fjármunum. Einnig þarf að ríkja skilningur um það að fyrirtæki, sem nú þiggja björgun úr sameiginlegum sjóðum, þurfa að borga til baka til samfélagsins. Gera verður kröfu um að tap vegna áfalla lendi ekki enn eina ferðina einungis á herðum almennings. Til dæmis má gera kröfu um það að fyrirtæki borgi stuðninginn beint til baki með hagnaði framtíðarinnar eða hið opinbera eignist hlutafé á móti aðstoðinni. Við þurfum réttlæti. Það þarf að skipta jafnar í þjóðfélaginu, í samræmi við hlutdeild vinnandi fólks í verðmætasköpuninni og í takti við samfélagslegt mikilvægi starfanna, í velferðarþjónustu og annars staðar. Þetta ætti veiran að hafa kennt okkur. Covid-faraldurinn verður ekki eina krísan á 21.öldinni. Þá skulum við vita það og breyta samkvæmt því, að réttlátara og jafnara samfélag er ekki einungis farsælla samfélag heldur líka öruggara samfélag. Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands Íslands og 1. varaforseti Alþýðusambands Íslands.
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun