Útrýmum stríði René Biasone skrifar 23. desember 2021 08:00 Þorláksmessan er fyrir mig ekki bara merkilegur dagur vegna minningar um Þorlák hin helga, heldur líka vegna friðargöngunnar sem samstarfshópur friðarhreyfingar hefur skipulagt síðan 1980. Ég saknaði friðargöngunnar í fyrra og mun sakna hennar í ár, þar sem hefur verið aflýst vegna Covid faraldursins. Mér finnst að besta gjöfin sem maður getur gefið til samfélagsins sé þegar hann tekur sér hlé frá innkaupum rétt fyrir jólin til að leggja sitt af mörkum og styðja kröfuna um frið og afvopnun í heiminum. Gino Strada, hinn kunni ítalski læknir, baráttumaður fyrir friði og stofnandi hinna alþjóðlegu samtaka Emergency, sem byggt hafa upp og rekið nokkra spítala í Afganistan frá árinu 1999, sem lést í ágúst síðastliðnum. Í síðasta viðtalinu sem við hann var tekið, í maímánuði, fjallaði hann um brottför Bandaríkjamanna frá Afganistan og yfirvofandi ósigur þeirra í stríðinu. Eftir tuttugu ára hernám og herkostnað sem nemur meira en 2000 milljörðum dala (250.000 milljörðum króna), eru Talibanar við völd á ný. Íbúar Afganistan eru fátækari nú en árið 2001, afganskir flóttamenn eru í dag fjórar milljónir, sem sagt um tíundi hluti þjóðarinnar. Meira en 150 þúsund Afganar, einkum óbreyttir borgarar, hafa látist vegna stríðsins, samkvæmt varfærnustu áætlunum. Vesturlönd, sem hernámu Afganistan í tuttugu ár, eyddu litlu sem engu til að byggja upp landið, mestallir peningarnir fóru í að viðhalda stríðinu. Til hvers? „Þetta var til einskis.“ sagði Strada. Hann benti jafnframt á að Ítalir eyddu tæpum níu milljörðum evra (1.350 milljörðum króna) í stríðið í Afganistan en einungis 320 milljónir evra runnu til þróunaraðstoðar í landinu. Það er augljóst að Afganar upplifðu viðveru alþjóðaheraflans í sínu heimalandi sem innrásarlið en ekki sem bjargvætti. Með broti af þessum peningum sem sóað var í stríðið í Afganistan væri hægt að byggja upp hvers kyns innviði á borð við skóla, spítala, og hagkerfi í heild en í staðinn hafa meira en helmingur afganskra barna þjáðst af hungri undanfarinn áratug samkvæmt skýrslum SÞ. Gino Strada var afdráttarlaus hvað varðar árangur af stríðinu: „Það er augljóst núna að frá hernaðarlegu sjónarmiði hefur 20 ára viðvera Vesturlanda í Afganistan verið algjör mistök, hrein mistök“. Og frá sjónarhóli áunninna réttinda, t.d. kvenréttinda? „Svo lengi sem stríð stendur, er augljóslega fráleitt að tala um nein réttindi“ sagði Strada í viðtalinu. Sinnuleysi Evrópu Evrópuríki hafa einnig brugðist Afgönum á fleiri vegu. Því miður hefur Afganistan verið vettvangur gleymdrar styrjaldar og á síðustu tólf árum hafa þúsundir flóttamanna frá Afganistan verið sendar frá Evrópu aftur til hins stríðshrjáða lands. Ísland er þar ekki undantekning. Á undanförnum áratug hafa afar fáar hælisumsóknir flóttamanna frá Afganistan verið teknar til efnislegrar meðferðar. Skuld okkar við afgönsku þjóðina er mikil. Það þarf pólitískan vilja til að finna friðsamlega og mannúðlega lausn fyrir Afgana í framtíðinni. Hjálparsamtök vilja vinna áfram í Afganistan. En fyrir utan að veita brýna neyðaraðstoð, þarf að vinna saman að því markmiði að útrýma stríði í heiminum. Þetta er það besta sem við getum gert fyrir komandi kynslóðir. Mig langar einnig að minna á skelfilega stöðu sem skapaðist við landamæri Póllands og Hvíta-Rússlands í haust. Meðal þeirra sem fengu hræðilegar móttökur við landamæri Póllands/ESB voru líka 560 Afganar, en flestir voru frá Írak. Hættuleg og ögrandi stefna NATO Ég tel að mikilvægasta framlag okkar Íslendinga til heimsmála á næstum árum sé að leggja ríka áherslu á friðarstefnu og afvopnun. Auka þarf þróunarsamstarf í löndum sem hafa þjáðst í stríði; móta og framfylgja þarf mannsæmandi flóttamannastefnu. Mikilvægt er einnig að lögsaga Íslands verði friðlýst fyrir kjarnorku-, sýkla- og efnavopnum og umferð þeirra verði bönnuð. Ég vona einnig að á næstu árum muni Ísland undirrita og lögfesta sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum og hefja alvöru umræðu um tilgang, stefnu og áhrif NATO. Vinna þarf að afvopnun á öllum sviðum og draga einnig úr efnahagslegum, félagslegum og umhverfislegum áhrifum stríðsiðnaðar. Fyrir örfáum dögum síðan komu þær skelfilegu fréttir að fleiri almennir borgarar hafa fallið í árásum Bandaríkjamanna í Miðausturlöndum en talið var. Margar árásir hafa verið gerðar með ómönnuðum loftförum, sem sprengdu og drápu tugi saklausra, einkum börnum, til að reyna að ná einum meintum óvini. Þetta kallar ég ekki stríð, þetta eru glæpir gegn mankyni. Íslendingar, sem skilgreina sig oft sem einhverja friðsömustu þjóð í heimi, eiga ekkert sameiginlegt með hernaðarbandalaginu NATO. Síðast en ekki síst hef ég miklar áhyggjur af þeirri stefnu Bandaríkjamanna og NATO að opna herstöðvar í Eystrasaltsríkjunum, Skandinavíu og Austur-Evrópu alveg við landamæri Rússlands. Það þarf að hverfa frá þessari hættulegu ögrandi stefnu og í staðin þarf að finna friðsamlegar lausnir, t.d. aukið samstarf, menningarleg samskipti og viðskipti milli allra landa veraldarinnar, frekar en að dýpka skotgrafir, einkum milli vesturs og austurs. Afstaða Íslands skiptir máli Það er mikilvægt fyrir Ísland að leggja rækt við gott alþjóðlegt samstarf en finna þarf leiðir sem gagnast myndu til að takast á við mál eins og loftslagsvá, verndun líffræðilegrar fjölbreytni og baráttu við heimsfaraldra. Mikilvægt er fyrir Ísland að tekið verði mið af Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Tryggja þarf stöðugleika, efla samstöðu á milli ríkja, frið, mannréttindi, jöfnuð, virðingu fyrir alþjóðalögum, sjálfbæra þróun, vörn eigin gilda og öryggi á heimsvísu. Þess vegna tel ég tímabært að hefja fyrir alvöru umræður um hvernig Ísland, og jafnvel Norðurlöndin öll geti unnið að alþjóðastefnu á þessum nótum án þess að binda trúss sitt við úreltar stríðsvélar á borð við NATO. Höfundur er annar varaþingmaður Vinstri grænna í Reykjavík Norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Afganistan René Biasone Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Þorláksmessan er fyrir mig ekki bara merkilegur dagur vegna minningar um Þorlák hin helga, heldur líka vegna friðargöngunnar sem samstarfshópur friðarhreyfingar hefur skipulagt síðan 1980. Ég saknaði friðargöngunnar í fyrra og mun sakna hennar í ár, þar sem hefur verið aflýst vegna Covid faraldursins. Mér finnst að besta gjöfin sem maður getur gefið til samfélagsins sé þegar hann tekur sér hlé frá innkaupum rétt fyrir jólin til að leggja sitt af mörkum og styðja kröfuna um frið og afvopnun í heiminum. Gino Strada, hinn kunni ítalski læknir, baráttumaður fyrir friði og stofnandi hinna alþjóðlegu samtaka Emergency, sem byggt hafa upp og rekið nokkra spítala í Afganistan frá árinu 1999, sem lést í ágúst síðastliðnum. Í síðasta viðtalinu sem við hann var tekið, í maímánuði, fjallaði hann um brottför Bandaríkjamanna frá Afganistan og yfirvofandi ósigur þeirra í stríðinu. Eftir tuttugu ára hernám og herkostnað sem nemur meira en 2000 milljörðum dala (250.000 milljörðum króna), eru Talibanar við völd á ný. Íbúar Afganistan eru fátækari nú en árið 2001, afganskir flóttamenn eru í dag fjórar milljónir, sem sagt um tíundi hluti þjóðarinnar. Meira en 150 þúsund Afganar, einkum óbreyttir borgarar, hafa látist vegna stríðsins, samkvæmt varfærnustu áætlunum. Vesturlönd, sem hernámu Afganistan í tuttugu ár, eyddu litlu sem engu til að byggja upp landið, mestallir peningarnir fóru í að viðhalda stríðinu. Til hvers? „Þetta var til einskis.“ sagði Strada. Hann benti jafnframt á að Ítalir eyddu tæpum níu milljörðum evra (1.350 milljörðum króna) í stríðið í Afganistan en einungis 320 milljónir evra runnu til þróunaraðstoðar í landinu. Það er augljóst að Afganar upplifðu viðveru alþjóðaheraflans í sínu heimalandi sem innrásarlið en ekki sem bjargvætti. Með broti af þessum peningum sem sóað var í stríðið í Afganistan væri hægt að byggja upp hvers kyns innviði á borð við skóla, spítala, og hagkerfi í heild en í staðinn hafa meira en helmingur afganskra barna þjáðst af hungri undanfarinn áratug samkvæmt skýrslum SÞ. Gino Strada var afdráttarlaus hvað varðar árangur af stríðinu: „Það er augljóst núna að frá hernaðarlegu sjónarmiði hefur 20 ára viðvera Vesturlanda í Afganistan verið algjör mistök, hrein mistök“. Og frá sjónarhóli áunninna réttinda, t.d. kvenréttinda? „Svo lengi sem stríð stendur, er augljóslega fráleitt að tala um nein réttindi“ sagði Strada í viðtalinu. Sinnuleysi Evrópu Evrópuríki hafa einnig brugðist Afgönum á fleiri vegu. Því miður hefur Afganistan verið vettvangur gleymdrar styrjaldar og á síðustu tólf árum hafa þúsundir flóttamanna frá Afganistan verið sendar frá Evrópu aftur til hins stríðshrjáða lands. Ísland er þar ekki undantekning. Á undanförnum áratug hafa afar fáar hælisumsóknir flóttamanna frá Afganistan verið teknar til efnislegrar meðferðar. Skuld okkar við afgönsku þjóðina er mikil. Það þarf pólitískan vilja til að finna friðsamlega og mannúðlega lausn fyrir Afgana í framtíðinni. Hjálparsamtök vilja vinna áfram í Afganistan. En fyrir utan að veita brýna neyðaraðstoð, þarf að vinna saman að því markmiði að útrýma stríði í heiminum. Þetta er það besta sem við getum gert fyrir komandi kynslóðir. Mig langar einnig að minna á skelfilega stöðu sem skapaðist við landamæri Póllands og Hvíta-Rússlands í haust. Meðal þeirra sem fengu hræðilegar móttökur við landamæri Póllands/ESB voru líka 560 Afganar, en flestir voru frá Írak. Hættuleg og ögrandi stefna NATO Ég tel að mikilvægasta framlag okkar Íslendinga til heimsmála á næstum árum sé að leggja ríka áherslu á friðarstefnu og afvopnun. Auka þarf þróunarsamstarf í löndum sem hafa þjáðst í stríði; móta og framfylgja þarf mannsæmandi flóttamannastefnu. Mikilvægt er einnig að lögsaga Íslands verði friðlýst fyrir kjarnorku-, sýkla- og efnavopnum og umferð þeirra verði bönnuð. Ég vona einnig að á næstu árum muni Ísland undirrita og lögfesta sáttmála Sameinuðu þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum og hefja alvöru umræðu um tilgang, stefnu og áhrif NATO. Vinna þarf að afvopnun á öllum sviðum og draga einnig úr efnahagslegum, félagslegum og umhverfislegum áhrifum stríðsiðnaðar. Fyrir örfáum dögum síðan komu þær skelfilegu fréttir að fleiri almennir borgarar hafa fallið í árásum Bandaríkjamanna í Miðausturlöndum en talið var. Margar árásir hafa verið gerðar með ómönnuðum loftförum, sem sprengdu og drápu tugi saklausra, einkum börnum, til að reyna að ná einum meintum óvini. Þetta kallar ég ekki stríð, þetta eru glæpir gegn mankyni. Íslendingar, sem skilgreina sig oft sem einhverja friðsömustu þjóð í heimi, eiga ekkert sameiginlegt með hernaðarbandalaginu NATO. Síðast en ekki síst hef ég miklar áhyggjur af þeirri stefnu Bandaríkjamanna og NATO að opna herstöðvar í Eystrasaltsríkjunum, Skandinavíu og Austur-Evrópu alveg við landamæri Rússlands. Það þarf að hverfa frá þessari hættulegu ögrandi stefnu og í staðin þarf að finna friðsamlegar lausnir, t.d. aukið samstarf, menningarleg samskipti og viðskipti milli allra landa veraldarinnar, frekar en að dýpka skotgrafir, einkum milli vesturs og austurs. Afstaða Íslands skiptir máli Það er mikilvægt fyrir Ísland að leggja rækt við gott alþjóðlegt samstarf en finna þarf leiðir sem gagnast myndu til að takast á við mál eins og loftslagsvá, verndun líffræðilegrar fjölbreytni og baráttu við heimsfaraldra. Mikilvægt er fyrir Ísland að tekið verði mið af Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Tryggja þarf stöðugleika, efla samstöðu á milli ríkja, frið, mannréttindi, jöfnuð, virðingu fyrir alþjóðalögum, sjálfbæra þróun, vörn eigin gilda og öryggi á heimsvísu. Þess vegna tel ég tímabært að hefja fyrir alvöru umræður um hvernig Ísland, og jafnvel Norðurlöndin öll geti unnið að alþjóðastefnu á þessum nótum án þess að binda trúss sitt við úreltar stríðsvélar á borð við NATO. Höfundur er annar varaþingmaður Vinstri grænna í Reykjavík Norður.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun