Flotið vakandi að feigðarósi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 25. janúar 2023 17:00 Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur leitt af sér er að varpa enn betra ljósi en áður á það hversu illa að vígi Evrópusambandið stendur í öryggis- og varnarmálum. Ekki sízt þegar kemur að efnahagsöryggi. Viðbúið er að stríðið leiði til þess að Evrópuríki verði enn háðari Bandaríkjunum en áður í þeim efnum, í það minnsta um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Fyrir liggur að Evrópuríki, þá ekki sízt þau sem tilheyra Evrópusambandinu, hafa sofið á verðinum um langt árabil þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í stað þess að taka þau mál föstum tökum hafa þau ekki sinnt þeim sem skyldi og þess í stað útvistað þeim að mestu leyti til Bandaríkjanna. Raunar er það þó ekki rétt lýsing að ríkin hafi sofið á verðinum. Nærtækara er að segja að þau hafi flotið vakandi að feigðarósi. Hafði ekki burði til þess að bregðast við innrásinni Forystumenn Evrópusambandsins hafa ekki séð sér annað fært en að gangast við þessum hrópandi veruleika á undanförnum mánuðum, jafn óþægilegt og það hefur verið fyrir þá. Nú síðast í desember lýsti til að mynda Sanna Marin, forsætisráðherra Finnlands, því yfir að sambandið hefði ekki haft hernaðarlega burði til þess að bregðast sem skyldi við innrás rússneska hersins í Úkraínu og því orðið að treysta á Bandaríkjamenn. Fram kom í ræðu sem Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, flutti 10. október á fundi með sendiherrum sambandsins að ríki þess hefðu útvistað öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjanna og reist efnahagslega velsæld sína á viðskiptum við Rússland og Kína. Áður hafði hann lýst því yfir í byrjun marz að ríkin hefðu fjármagnað hernað Rússa með áralöngum kaupum á rússneskri olíu og gasi. Gætu ekki treysta á ESB í öryggis- og varnarmálum Fögur fyrirheit forystumanna ríkja Evrópusambandsins frá því að innrásin í Úkraínu hófst fyrir tæpu ári síðan, um það að þau myndu nú loksins taka sig taki í öryggis- og varnarmálum og standa við skuldbindingar sínar gagnvart NATO, hafa til þessa litlu skilað. Hins vegar er ljóst að taka mun einhver ár fyrir ríkin að vinna upp vanrækslu liðinna ára og áratuga að því gefnu að gerðir muni í reynd fylgja orðum. Helztu skrefin í þá átt til þessa hafa verið umsóknir Svíþjóðar og Finnlands um aðild að NATO en yfirlýst markmið þeirra með umsóknunum hefur verið að komast með afgerandi hætti undir verndarvæng Bandaríkjanna þar sem þau geti ekki treyst á Evrópusambandið, sem þau tilheyra bæði, þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Með öðrum orðum að útvista öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjamanna. Verða væntanlega enn háðari Bandaríkjunum en áður Himinn og haf er enda á milli þess sem Bandaríkin hafa lagt Úkraínumönnum til og Evrópusambandið og ríki þess. Fyrir vikið er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Það sem ríki sambandsins hafa þó lagt Úkraínumönnum til hefur gengið verulega á vopnabúr þeirra sem mörg voru ekki beysin fyrir. Fyrir vikið er viðbúið að stríðið í Úkraínu muni gera þau enn háðari Bandaríkjunum en áður. Vopnabúr hers Þýzkalands, forysturíkis Evrópusambandsins, er sérstaklega bágborið vegna mikils niðurskurðar á liðnum árum og áratugum. Þetta má lesa um í skýrslum hersins um ástand hans. Fjallað hefur verið um það í þýzkum fjölmiðlum að niðurskurðurinn hafi einkum verið réttlættur með því að engin þörf væri í raun fyrir eiginlegar varnir. Þýzka hernum hafi nánast verið haldið úti til málamynda. Tal um inngöngu í ESB vegna öryggismála stenzt ekki Tal um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála stenzt þannig alls enga skoðun fyrir utan annað sem innganga í það hefði í för með sér. Ekki sízt með tilliti til efnahagsöryggis samanber það uppnám sem orkuöryggi sambandsins hefur verið sett í með miklum kaupum á rússnesku gasi og olíu á liðnum árum. Lágmarkskrafan hlýtur að vera sú að það geti fyrst tryggt eigið öryggi. Vert er að hafa í huga í þessum efnum að Ísland á þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO. Hvernig sem á málið er litið er ljóst að öryggis- og varnarmál Íslands verða líkt og hingað til bezt tryggð með áframhaldandi aðild að NATO en þó einkum og sér í lagi varnarsamningnum við Bandaríkin enda eina vestræna ríkið sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálft og aðra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Í skjóli hinna hugrökku Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 19.04.2025 Halldór Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ef það líkist þjóðarmorði – þá er það þjóðarmorð! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar Skoðun Blóð, sviti og tár Jökull Jörgensen skrifar Skoðun Ertu knúin/n fram af verðugleika eða óverðugleika? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Er hægt að stjórna bæjarfélagi með óskhyggju? Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Sjá meira
Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur leitt af sér er að varpa enn betra ljósi en áður á það hversu illa að vígi Evrópusambandið stendur í öryggis- og varnarmálum. Ekki sízt þegar kemur að efnahagsöryggi. Viðbúið er að stríðið leiði til þess að Evrópuríki verði enn háðari Bandaríkjunum en áður í þeim efnum, í það minnsta um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Fyrir liggur að Evrópuríki, þá ekki sízt þau sem tilheyra Evrópusambandinu, hafa sofið á verðinum um langt árabil þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í stað þess að taka þau mál föstum tökum hafa þau ekki sinnt þeim sem skyldi og þess í stað útvistað þeim að mestu leyti til Bandaríkjanna. Raunar er það þó ekki rétt lýsing að ríkin hafi sofið á verðinum. Nærtækara er að segja að þau hafi flotið vakandi að feigðarósi. Hafði ekki burði til þess að bregðast við innrásinni Forystumenn Evrópusambandsins hafa ekki séð sér annað fært en að gangast við þessum hrópandi veruleika á undanförnum mánuðum, jafn óþægilegt og það hefur verið fyrir þá. Nú síðast í desember lýsti til að mynda Sanna Marin, forsætisráðherra Finnlands, því yfir að sambandið hefði ekki haft hernaðarlega burði til þess að bregðast sem skyldi við innrás rússneska hersins í Úkraínu og því orðið að treysta á Bandaríkjamenn. Fram kom í ræðu sem Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, flutti 10. október á fundi með sendiherrum sambandsins að ríki þess hefðu útvistað öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjanna og reist efnahagslega velsæld sína á viðskiptum við Rússland og Kína. Áður hafði hann lýst því yfir í byrjun marz að ríkin hefðu fjármagnað hernað Rússa með áralöngum kaupum á rússneskri olíu og gasi. Gætu ekki treysta á ESB í öryggis- og varnarmálum Fögur fyrirheit forystumanna ríkja Evrópusambandsins frá því að innrásin í Úkraínu hófst fyrir tæpu ári síðan, um það að þau myndu nú loksins taka sig taki í öryggis- og varnarmálum og standa við skuldbindingar sínar gagnvart NATO, hafa til þessa litlu skilað. Hins vegar er ljóst að taka mun einhver ár fyrir ríkin að vinna upp vanrækslu liðinna ára og áratuga að því gefnu að gerðir muni í reynd fylgja orðum. Helztu skrefin í þá átt til þessa hafa verið umsóknir Svíþjóðar og Finnlands um aðild að NATO en yfirlýst markmið þeirra með umsóknunum hefur verið að komast með afgerandi hætti undir verndarvæng Bandaríkjanna þar sem þau geti ekki treyst á Evrópusambandið, sem þau tilheyra bæði, þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Með öðrum orðum að útvista öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjamanna. Verða væntanlega enn háðari Bandaríkjunum en áður Himinn og haf er enda á milli þess sem Bandaríkin hafa lagt Úkraínumönnum til og Evrópusambandið og ríki þess. Fyrir vikið er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Það sem ríki sambandsins hafa þó lagt Úkraínumönnum til hefur gengið verulega á vopnabúr þeirra sem mörg voru ekki beysin fyrir. Fyrir vikið er viðbúið að stríðið í Úkraínu muni gera þau enn háðari Bandaríkjunum en áður. Vopnabúr hers Þýzkalands, forysturíkis Evrópusambandsins, er sérstaklega bágborið vegna mikils niðurskurðar á liðnum árum og áratugum. Þetta má lesa um í skýrslum hersins um ástand hans. Fjallað hefur verið um það í þýzkum fjölmiðlum að niðurskurðurinn hafi einkum verið réttlættur með því að engin þörf væri í raun fyrir eiginlegar varnir. Þýzka hernum hafi nánast verið haldið úti til málamynda. Tal um inngöngu í ESB vegna öryggismála stenzt ekki Tal um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála stenzt þannig alls enga skoðun fyrir utan annað sem innganga í það hefði í för með sér. Ekki sízt með tilliti til efnahagsöryggis samanber það uppnám sem orkuöryggi sambandsins hefur verið sett í með miklum kaupum á rússnesku gasi og olíu á liðnum árum. Lágmarkskrafan hlýtur að vera sú að það geti fyrst tryggt eigið öryggi. Vert er að hafa í huga í þessum efnum að Ísland á þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO. Hvernig sem á málið er litið er ljóst að öryggis- og varnarmál Íslands verða líkt og hingað til bezt tryggð með áframhaldandi aðild að NATO en þó einkum og sér í lagi varnarsamningnum við Bandaríkin enda eina vestræna ríkið sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálft og aðra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar