Flotið vakandi að feigðarósi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 25. janúar 2023 17:00 Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur leitt af sér er að varpa enn betra ljósi en áður á það hversu illa að vígi Evrópusambandið stendur í öryggis- og varnarmálum. Ekki sízt þegar kemur að efnahagsöryggi. Viðbúið er að stríðið leiði til þess að Evrópuríki verði enn háðari Bandaríkjunum en áður í þeim efnum, í það minnsta um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Fyrir liggur að Evrópuríki, þá ekki sízt þau sem tilheyra Evrópusambandinu, hafa sofið á verðinum um langt árabil þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í stað þess að taka þau mál föstum tökum hafa þau ekki sinnt þeim sem skyldi og þess í stað útvistað þeim að mestu leyti til Bandaríkjanna. Raunar er það þó ekki rétt lýsing að ríkin hafi sofið á verðinum. Nærtækara er að segja að þau hafi flotið vakandi að feigðarósi. Hafði ekki burði til þess að bregðast við innrásinni Forystumenn Evrópusambandsins hafa ekki séð sér annað fært en að gangast við þessum hrópandi veruleika á undanförnum mánuðum, jafn óþægilegt og það hefur verið fyrir þá. Nú síðast í desember lýsti til að mynda Sanna Marin, forsætisráðherra Finnlands, því yfir að sambandið hefði ekki haft hernaðarlega burði til þess að bregðast sem skyldi við innrás rússneska hersins í Úkraínu og því orðið að treysta á Bandaríkjamenn. Fram kom í ræðu sem Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, flutti 10. október á fundi með sendiherrum sambandsins að ríki þess hefðu útvistað öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjanna og reist efnahagslega velsæld sína á viðskiptum við Rússland og Kína. Áður hafði hann lýst því yfir í byrjun marz að ríkin hefðu fjármagnað hernað Rússa með áralöngum kaupum á rússneskri olíu og gasi. Gætu ekki treysta á ESB í öryggis- og varnarmálum Fögur fyrirheit forystumanna ríkja Evrópusambandsins frá því að innrásin í Úkraínu hófst fyrir tæpu ári síðan, um það að þau myndu nú loksins taka sig taki í öryggis- og varnarmálum og standa við skuldbindingar sínar gagnvart NATO, hafa til þessa litlu skilað. Hins vegar er ljóst að taka mun einhver ár fyrir ríkin að vinna upp vanrækslu liðinna ára og áratuga að því gefnu að gerðir muni í reynd fylgja orðum. Helztu skrefin í þá átt til þessa hafa verið umsóknir Svíþjóðar og Finnlands um aðild að NATO en yfirlýst markmið þeirra með umsóknunum hefur verið að komast með afgerandi hætti undir verndarvæng Bandaríkjanna þar sem þau geti ekki treyst á Evrópusambandið, sem þau tilheyra bæði, þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Með öðrum orðum að útvista öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjamanna. Verða væntanlega enn háðari Bandaríkjunum en áður Himinn og haf er enda á milli þess sem Bandaríkin hafa lagt Úkraínumönnum til og Evrópusambandið og ríki þess. Fyrir vikið er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Það sem ríki sambandsins hafa þó lagt Úkraínumönnum til hefur gengið verulega á vopnabúr þeirra sem mörg voru ekki beysin fyrir. Fyrir vikið er viðbúið að stríðið í Úkraínu muni gera þau enn háðari Bandaríkjunum en áður. Vopnabúr hers Þýzkalands, forysturíkis Evrópusambandsins, er sérstaklega bágborið vegna mikils niðurskurðar á liðnum árum og áratugum. Þetta má lesa um í skýrslum hersins um ástand hans. Fjallað hefur verið um það í þýzkum fjölmiðlum að niðurskurðurinn hafi einkum verið réttlættur með því að engin þörf væri í raun fyrir eiginlegar varnir. Þýzka hernum hafi nánast verið haldið úti til málamynda. Tal um inngöngu í ESB vegna öryggismála stenzt ekki Tal um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála stenzt þannig alls enga skoðun fyrir utan annað sem innganga í það hefði í för með sér. Ekki sízt með tilliti til efnahagsöryggis samanber það uppnám sem orkuöryggi sambandsins hefur verið sett í með miklum kaupum á rússnesku gasi og olíu á liðnum árum. Lágmarkskrafan hlýtur að vera sú að það geti fyrst tryggt eigið öryggi. Vert er að hafa í huga í þessum efnum að Ísland á þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO. Hvernig sem á málið er litið er ljóst að öryggis- og varnarmál Íslands verða líkt og hingað til bezt tryggð með áframhaldandi aðild að NATO en þó einkum og sér í lagi varnarsamningnum við Bandaríkin enda eina vestræna ríkið sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálft og aðra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Sjá meira
Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur leitt af sér er að varpa enn betra ljósi en áður á það hversu illa að vígi Evrópusambandið stendur í öryggis- og varnarmálum. Ekki sízt þegar kemur að efnahagsöryggi. Viðbúið er að stríðið leiði til þess að Evrópuríki verði enn háðari Bandaríkjunum en áður í þeim efnum, í það minnsta um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Fyrir liggur að Evrópuríki, þá ekki sízt þau sem tilheyra Evrópusambandinu, hafa sofið á verðinum um langt árabil þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í stað þess að taka þau mál föstum tökum hafa þau ekki sinnt þeim sem skyldi og þess í stað útvistað þeim að mestu leyti til Bandaríkjanna. Raunar er það þó ekki rétt lýsing að ríkin hafi sofið á verðinum. Nærtækara er að segja að þau hafi flotið vakandi að feigðarósi. Hafði ekki burði til þess að bregðast við innrásinni Forystumenn Evrópusambandsins hafa ekki séð sér annað fært en að gangast við þessum hrópandi veruleika á undanförnum mánuðum, jafn óþægilegt og það hefur verið fyrir þá. Nú síðast í desember lýsti til að mynda Sanna Marin, forsætisráðherra Finnlands, því yfir að sambandið hefði ekki haft hernaðarlega burði til þess að bregðast sem skyldi við innrás rússneska hersins í Úkraínu og því orðið að treysta á Bandaríkjamenn. Fram kom í ræðu sem Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, flutti 10. október á fundi með sendiherrum sambandsins að ríki þess hefðu útvistað öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjanna og reist efnahagslega velsæld sína á viðskiptum við Rússland og Kína. Áður hafði hann lýst því yfir í byrjun marz að ríkin hefðu fjármagnað hernað Rússa með áralöngum kaupum á rússneskri olíu og gasi. Gætu ekki treysta á ESB í öryggis- og varnarmálum Fögur fyrirheit forystumanna ríkja Evrópusambandsins frá því að innrásin í Úkraínu hófst fyrir tæpu ári síðan, um það að þau myndu nú loksins taka sig taki í öryggis- og varnarmálum og standa við skuldbindingar sínar gagnvart NATO, hafa til þessa litlu skilað. Hins vegar er ljóst að taka mun einhver ár fyrir ríkin að vinna upp vanrækslu liðinna ára og áratuga að því gefnu að gerðir muni í reynd fylgja orðum. Helztu skrefin í þá átt til þessa hafa verið umsóknir Svíþjóðar og Finnlands um aðild að NATO en yfirlýst markmið þeirra með umsóknunum hefur verið að komast með afgerandi hætti undir verndarvæng Bandaríkjanna þar sem þau geti ekki treyst á Evrópusambandið, sem þau tilheyra bæði, þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Með öðrum orðum að útvista öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjamanna. Verða væntanlega enn háðari Bandaríkjunum en áður Himinn og haf er enda á milli þess sem Bandaríkin hafa lagt Úkraínumönnum til og Evrópusambandið og ríki þess. Fyrir vikið er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Það sem ríki sambandsins hafa þó lagt Úkraínumönnum til hefur gengið verulega á vopnabúr þeirra sem mörg voru ekki beysin fyrir. Fyrir vikið er viðbúið að stríðið í Úkraínu muni gera þau enn háðari Bandaríkjunum en áður. Vopnabúr hers Þýzkalands, forysturíkis Evrópusambandsins, er sérstaklega bágborið vegna mikils niðurskurðar á liðnum árum og áratugum. Þetta má lesa um í skýrslum hersins um ástand hans. Fjallað hefur verið um það í þýzkum fjölmiðlum að niðurskurðurinn hafi einkum verið réttlættur með því að engin þörf væri í raun fyrir eiginlegar varnir. Þýzka hernum hafi nánast verið haldið úti til málamynda. Tal um inngöngu í ESB vegna öryggismála stenzt ekki Tal um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála stenzt þannig alls enga skoðun fyrir utan annað sem innganga í það hefði í för með sér. Ekki sízt með tilliti til efnahagsöryggis samanber það uppnám sem orkuöryggi sambandsins hefur verið sett í með miklum kaupum á rússnesku gasi og olíu á liðnum árum. Lágmarkskrafan hlýtur að vera sú að það geti fyrst tryggt eigið öryggi. Vert er að hafa í huga í þessum efnum að Ísland á þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO. Hvernig sem á málið er litið er ljóst að öryggis- og varnarmál Íslands verða líkt og hingað til bezt tryggð með áframhaldandi aðild að NATO en þó einkum og sér í lagi varnarsamningnum við Bandaríkin enda eina vestræna ríkið sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálft og aðra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun