Bæði Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir núverandi utanríkisráðherra og Guðlaugur Þór Þórðarson fyrrverandi utanríkisráðherra lýstu yfir að þau vildu að undanþágan verði framlengd eins og meirihluti virðist fyrir í þinginu. Landbúnaðarsamtök eru hins vegar á móti ásamt einhverjum stjórnarþingmönnum og gáfu tveir þeirra sig fram í umræðum í dag.
Umræðan hófst þegar Þórhildur Sunna Ævarsdóttir þingmaður Pírata reifaði í óundirbúnum fyrirspurnum að utanríkisráðherra hefði verið ötull talsmaður stuðnings við málstað Úkraínu.
„Nú er það svo að ekki stendur til að framlengja tollfrelsi á vörum frá Úkraínu eins og var og hefur verið síðast liðið ár,“ sagði Þórhildur Sunna og spurði ráðherra hvað stæði í veginum.
Utanríkisráðherra sagði málið á forræði þingsins og hún hefði vonast til að efnahags- og viðskiptanefnd myndi afgreiða málið frá sér. Það hefði hins vegar ekki gerst.
„Það eru vonbrigði að það hafi ekki tekist. Ég ætla ekki að útiloka að okkur takist að finna einhverja leið til að halda þessu áfram. Það er þó ljóst að það verður ekki hér núna. Það verður þá ekki fyrr en í haust sem mér finnst ekki mikill sómi af,“ sagði Þórdís Kolbrún.
Sigmar Guðmundsson þingmaður Viðreisnar sagði ráðamenn hafa gert mikið úr stuðningi Íslendinga við Úkraínu. Forsætis- og utanríkisráðherra hefðu skrifað undir yfirlýsingu með leiðtogum annarra þjóða á leiðtogafundi Evrópuráðsins nýlega í Hörpu.
„Óbifandi stuðningur segir í Reykjavíkur yfirlýsingunni (á leiðtogafundi Evrópuráðsins), óbifandi stuðningur. Við héldum öll að það væri raunverulegt innihald á bakvið þessi orð. Nú er komið í ljós að stuðningur okkar er ekki skilyrðislaus eða óbifandi. Hann stöðvast við tollfrjálsar kjúklingabringur frá Úkraínu,“ sagði Sigmar og bætti við:
„Það er meirihluti fyrir þessu máli í þinginu. Það er mikill vilji hjá þjóðinni að styðja við Úkraínu. Hvar liggur fyrirstaðan,“ spurði þingmaðurinn.
Utanríkisráðherra sagði málið ekki á verksviði hennar ráðuneytis og að hún hefði viljað að þingið framlengdi undanþáguna frá tollum á vörur frá Úkraínu.
„Á sama tíma og ég hef sagt mjög skýrt hvar ég stend í þessu máli kæri ég mig ekki um að það sé talað niður sem við höfum gert. Eða það sé einhvern veginn hægt að líta svo á að nú sé orðinn einhver vafi á því hvar Ísland stendur í stuðningi við Úkraínu. Það er enginn vafi á því,“ sagði Þórdís Kolbrún.
Tveir stjórnarþingmenn staðfestu andstöðu sína
Umræðunni lauk ekki í óundirbúnum fyrirspurnum því hún hélt áfram undir liðnum um fundarstjórn forseta. Þar tóku fjölmargir stjórnarandstöðuþingmenn til máls. En einnig tveir þingmenn Sjálfstæðisflokksins sem sögðust styðja Úkraínu af heilum hug, en það væri betur gert með öðru en innflutningi á frosnum kjúklingum.
Helga Vala Helgadóttir þingmaður Samfylkingarinnar sagðist bjartsýnismanneskja og skoraði á efnahags- og viðskiptanefnd að afgreiða ma´lið hið snarasta þannig að þingmenn gætu greitt um það atkvæði.
„Ég held að það sé ekki slík þumalskrúfa inni í stjórnarflokkunum núna að einhver einn flokkur eða hópur iinnan eins þingflokks geti beitt slíkri þumalskrúfu, að við fellum niður þennan sjálfsagða bráðabirgðastuðning við úkraínsku þjóðina," sagði Helga Vala en verður væntanlega ekki af ósk sinni.
Birgir Þórarinsson þingmaður Sjálfstæðisflokksins sagðist sjálfur hafa farið til Úkraínu og kynnt sér málin. Þar væri mikil þörf á þjónustu stoðtækjum frá Össuri hf. sem stjórnvöld hefðu styrkt til góðra verka í Úkraínu.
„Hér er talað um aumingjaskap og skömm við því að flytja ekki inn kjúkling frá Úkraínu. Ég vil segja það herra forseti að innflutningur á kjúklingi frá Úkraínu, aðstoð okkar Íslendinga til Úkraínu, stendur ekki og fellur með kjúklingi,“ sagði Birgir.
Flokksbróðir hans Ásmundur Friðriksson tók í svipaðan streng.
„Að við séum að rífast um það hvort einhverjir kjúklingar bjargi málunum til eða frá finnst mér mjög meiðandi umræða í rauninni. Vegna þess að við viljum öll gera vel og við viljum gera betur,“ sagði Ásmundur.
Þá blandaði Guðlaugur Þór Þórðarson umhverfisráðherra og fyrrverandi utanríkisráðherra sér í umræðuna í atkvæðaskýringu um allt annað mál, eða frumvarp um stuðning ríkisins við fjölmiðla.
„Það er mín skoðun að það sé enginn bragur á því á meðan Úkraínumenn eru að berjast fyrir fyrir sínu lífi og sínu landi og okkar frelsi, að við séum ekki að framlengja það viðskiptafrelsi sem við settum á,“ sagði Guðlaugur Þór og uppskar heyr, heyr, heyr frá fjölda þingmanna.
