Vandað verklag við aðhald í ríkisrekstri Kolbrún Halldórsdóttir skrifar 11. október 2023 13:30 Áform stjórnvalda um aðhald í ríkisrekstri eru ekki ný af nálinni og koma iðulega til tals í tengslum við fjárlagafrumvarp hvers tíma. En umræða um þau flýgur oft hærra þegar kjarasamningar eru á næsta leiti. Í yfirstandandi umræðu um aðhaldskröfur í ríkisfjármálum hafa ýmsir þættir verið nefndir, m.a. sameining stofnana, hagstæðari innkaup, lækkun ferðakostnaðar, betri nýting húsnæðis og loks aðhald í starfsmannamálum. Stjórnvöldum hættir þó til að setja áætlanir sínar fram með loðnum yfirlýsingum og jafnvel í hálfgerðum tilskipanastíl í stað þess að tala með skýrum hætti um inntak þeirra eða aðferðafræði. Hér getum við lært af öðrum þjóðum, einkum frændum okkar Norðmönnum. 6 milljónum NOK varið í að þjálfa stjórnendur Í Noregi hefur endurskipulagning stofnanakerfis ríkisins um langt árabil verið bundið sérstökum leikreglum í aðalkjarasamningi ríkisins og félaga opinberrra starfsmanna (Akademikerne, UNIO, YS Stat og LO-Stat). Við endurnýjun samningsins í maí 2022 var sýn aðila á mikilvægi samráðs og samvinnu við slíkar aðgerðir áréttuð. Þar er unnið út frá þeirri meginreglu að forsenda fyrir góðri þjónustu ríkisstofnana sé gott samstarf starfsfólks og stjórnenda um starfsemina og fyrirkomulag þjónustunnar. Undirstaðan er sameiginlegur skilningur á því að það sé öllum í hag að endurskipulagning og hagræðing í rekstri gangi eins vel fyrir sig og kostur er. Til að styrkja þekkingu og færni til samráðs og samvinnu gerir samningurinn ráð fyrir að 6 milljónum norskra króna verði, á samningstímanum, varið í þjálfun stjórnenda og fulltrúa samningsaðila opinberra starfsmanna hjá stofnunum. Þar að auki skuldbindur ríkið sig til að tryggja nauðsynlega starfsþróun svo mæta megi breyttum kröfum og fjármögnun úrræða með sem faglegustum hætti. Vönduð málsmeðferð er allra hagur Samningsaðilar eru sammála um að raunverulegt samráð sé til þess fallið að skapa grundvöll að farsælli málsmeðferð og slíkt skili bestum árangri fyrir alla aðila. Þá viðurkennir norska ríkið með samningnum að ávinningur felist í því að tryggja að sem flestir geti tekið þátt í atvinnulífinu og að vinna þurfi gegn því að starfsfólki sé ýtt út í tengslum við endurskipulagningu og inn í óvirk félagsleg úrrræði. Af samningstextanum er ljóst að aðilar hins opinbera vinnumarkaðar í Noregi hafa komið sér saman um að hagræðing í opinberum rekstri sé stöðugt ferli, sem hafi þarfir samfélagsins að leiðarljósi, en að sama skapi að slíkt ferli kalli á breytta og/eða nýja færni starfsfólks, nýjar gerðir stofnana, breytta forgangsröðun verkefna, meiri hreyfanleika og sveigjanleika. Aðferðafræðinni, sem áskilin er í samningnum, er svo ætlað að tryggja að raunhæfur árangur náist. BHM styður ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna en vanda þarf til verka BHM hefur skilning á því að stjórnvöld hafi ríkisfjármálin til stöðugar skoðunar og að á hverjum tíma þurfi að lýsa vandlega inn í rekstur ríkisstofnana til að tryggja ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna okkar. En um leið gerir bandalagið þá kröfu að vel sé vandað til verka þegar aðhaldskrafa í ríkisrekstri er framkvæmd. Í þeim efnum hvetur bandalagið stjórnvöld til þess að horfa til þeirra sem markað hafa faglega aðferðafræði við framkvæmd aðhaldsaðgerða, með það að markmiði að samfella sé tryggð í starfsemi stofnana og vandað sé til alls undirbúnings. Mikilvægt leiðarljós er að allar breytingarnar séu gerðar með það fyrir augum að áframhaldandi fagleg þjónusta hins opinbera sé tryggð. Samstarf og samráð við starfsfólk á öllum stigum verði tekið með í breytingarferlið, ekki síst stjórnendur ólíkra eininga. Tryggja þarf að ákvæðum laga sé fylgt, ferlar séu skýrir og unnir í samtali við stjórnendur. Í öllu breytingaferli er mikilvægt að viðurkenna þann mannauð sem er til staðar í stofnunum. Þekking og reynsla starfsfólks í opinberum rekstri er óáþreifanlegur auður sem mikilvægur er grunninnviðum samfélagsins. Miklu skiptir fyrir okkur öll að vel takist til í breytingarferli innan stofnanaflóru hins opinbera. Höfundur er formaður BHM. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Halldórsdóttir Stéttarfélög Rekstur hins opinbera Kjaraviðræður 2023 Kjaramál Mest lesið Halldór 29.03.2025 Halldór Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Opið bréf til atvinnuvegaráðherra: 48 daga, nei takk Gísli Gunnar Marteinsson skrifar Skoðun Á nú að opinbera það að ég veit í rauninni ekki neitt? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Háskóli Höfuðborgarinnar, ekki Íslands Arent Orri Claessen,Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Áform stjórnvalda um aðhald í ríkisrekstri eru ekki ný af nálinni og koma iðulega til tals í tengslum við fjárlagafrumvarp hvers tíma. En umræða um þau flýgur oft hærra þegar kjarasamningar eru á næsta leiti. Í yfirstandandi umræðu um aðhaldskröfur í ríkisfjármálum hafa ýmsir þættir verið nefndir, m.a. sameining stofnana, hagstæðari innkaup, lækkun ferðakostnaðar, betri nýting húsnæðis og loks aðhald í starfsmannamálum. Stjórnvöldum hættir þó til að setja áætlanir sínar fram með loðnum yfirlýsingum og jafnvel í hálfgerðum tilskipanastíl í stað þess að tala með skýrum hætti um inntak þeirra eða aðferðafræði. Hér getum við lært af öðrum þjóðum, einkum frændum okkar Norðmönnum. 6 milljónum NOK varið í að þjálfa stjórnendur Í Noregi hefur endurskipulagning stofnanakerfis ríkisins um langt árabil verið bundið sérstökum leikreglum í aðalkjarasamningi ríkisins og félaga opinberrra starfsmanna (Akademikerne, UNIO, YS Stat og LO-Stat). Við endurnýjun samningsins í maí 2022 var sýn aðila á mikilvægi samráðs og samvinnu við slíkar aðgerðir áréttuð. Þar er unnið út frá þeirri meginreglu að forsenda fyrir góðri þjónustu ríkisstofnana sé gott samstarf starfsfólks og stjórnenda um starfsemina og fyrirkomulag þjónustunnar. Undirstaðan er sameiginlegur skilningur á því að það sé öllum í hag að endurskipulagning og hagræðing í rekstri gangi eins vel fyrir sig og kostur er. Til að styrkja þekkingu og færni til samráðs og samvinnu gerir samningurinn ráð fyrir að 6 milljónum norskra króna verði, á samningstímanum, varið í þjálfun stjórnenda og fulltrúa samningsaðila opinberra starfsmanna hjá stofnunum. Þar að auki skuldbindur ríkið sig til að tryggja nauðsynlega starfsþróun svo mæta megi breyttum kröfum og fjármögnun úrræða með sem faglegustum hætti. Vönduð málsmeðferð er allra hagur Samningsaðilar eru sammála um að raunverulegt samráð sé til þess fallið að skapa grundvöll að farsælli málsmeðferð og slíkt skili bestum árangri fyrir alla aðila. Þá viðurkennir norska ríkið með samningnum að ávinningur felist í því að tryggja að sem flestir geti tekið þátt í atvinnulífinu og að vinna þurfi gegn því að starfsfólki sé ýtt út í tengslum við endurskipulagningu og inn í óvirk félagsleg úrrræði. Af samningstextanum er ljóst að aðilar hins opinbera vinnumarkaðar í Noregi hafa komið sér saman um að hagræðing í opinberum rekstri sé stöðugt ferli, sem hafi þarfir samfélagsins að leiðarljósi, en að sama skapi að slíkt ferli kalli á breytta og/eða nýja færni starfsfólks, nýjar gerðir stofnana, breytta forgangsröðun verkefna, meiri hreyfanleika og sveigjanleika. Aðferðafræðinni, sem áskilin er í samningnum, er svo ætlað að tryggja að raunhæfur árangur náist. BHM styður ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna en vanda þarf til verka BHM hefur skilning á því að stjórnvöld hafi ríkisfjármálin til stöðugar skoðunar og að á hverjum tíma þurfi að lýsa vandlega inn í rekstur ríkisstofnana til að tryggja ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna okkar. En um leið gerir bandalagið þá kröfu að vel sé vandað til verka þegar aðhaldskrafa í ríkisrekstri er framkvæmd. Í þeim efnum hvetur bandalagið stjórnvöld til þess að horfa til þeirra sem markað hafa faglega aðferðafræði við framkvæmd aðhaldsaðgerða, með það að markmiði að samfella sé tryggð í starfsemi stofnana og vandað sé til alls undirbúnings. Mikilvægt leiðarljós er að allar breytingarnar séu gerðar með það fyrir augum að áframhaldandi fagleg þjónusta hins opinbera sé tryggð. Samstarf og samráð við starfsfólk á öllum stigum verði tekið með í breytingarferlið, ekki síst stjórnendur ólíkra eininga. Tryggja þarf að ákvæðum laga sé fylgt, ferlar séu skýrir og unnir í samtali við stjórnendur. Í öllu breytingaferli er mikilvægt að viðurkenna þann mannauð sem er til staðar í stofnunum. Þekking og reynsla starfsfólks í opinberum rekstri er óáþreifanlegur auður sem mikilvægur er grunninnviðum samfélagsins. Miklu skiptir fyrir okkur öll að vel takist til í breytingarferli innan stofnanaflóru hins opinbera. Höfundur er formaður BHM.
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun