Hvað getum við gert? II Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar 13. október 2010 06:00 Síðastliðinn laugardag birtist á sama vettvangi grein þar sem ég færði rök fyrir því að lýðræði snerist um að gera upp á milli ólíkrar stefnu (flokka) og manna. Þannig væri þeim refsað sem ekki stæðu sig en hinir verðlaunaðir og með því skapaður hvati til að gera betur. Bent var á að þegar allir væru settir undir sama hatt hætti lýðræðið að virka. Það sama á við þegar afstaða til manna og flokka er tekin fyrst og fremst út frá ímynd og spuna. Það er því afar óheppilegt að ríkisstjórn landsins skuli hafa tekist að taka hina nauðsynlegu drifkrafta lýðræðisins úr sambandi með því að láta umræðuna snúast um að stjórnmálin séu öll ómöguleg og setja alla stjórnmálamenn og flokka í einn flokk sem svo er kallaður stjórnmálastéttin eða fjórflokkurinn. Því var haldið fram að þessi skilgreining væri skaðleg og einnig ósanngjörn. Að undanförnu hafa þau stefnumál sem framsóknarmenn hafa barist fyrir, með öllum tiltækum ráðum, sannað gildi sitt. Öll þau atriði sem nú eru hvað háværastar kröfur um, og rökin sem menn sjá nú fyrir réttmæti krafnanna, eru nákvæmlega þau sömu og framsóknarmenn hafa haldið fram undanfarin tvö ár. Hér að neðan og í framhaldsgrein mun ég fara yfir þá sögu: I. EndurnýjunFramsóknarflokkurinn réðist fyrstur flokka í raunverulega endurnýjun. Það var talið óþarft að bíða eftir því að nefndir skrifuðu skýrslur. Strax eftir efnahagshrunið ákvað flokkurinn að flýta flokksþingi. Strax í janúar 2009 var haldið stærsta flokksþing í sögu Framsóknar. Fyrri formenn ákváðu að víkja og fram fór róttækasta endurnýjun í sögu íslenskra stjórnmálaflokka. Sú endurnýjun kom alfarið frá grasrót flokksins. Almennir flokksmenn sem vildu sjá breytingar í stjórnmálum tóku völdin. Þeir sýndu líka með afgerandi hætti að tal um klíkur og flokksræði ætti ekki við í Framsókn. Manni sem hafði aldrei starfað í stjórnmálum og hafði gengið í flokkinn tveimur vikum áður var treyst til forystu. [Svo er sagt að allir stjórnmálaflokkar séu lokaðar klíkur þar sem þeir sem ekki hafi starfað í stjórnmálum í áratugi eigi ekki séns.] II. UppgjörSíðan þá hefur flokkurinn gert allt það sem nú er hvað háværust krafa um í stjórnmálum. Við höfum ekki hikað við að viðurkenna mistök og verið svo ákveðin í því að draga ekkert undan að stundum hafa menn jafnvel verið tilbúnir að taka meira á sig en tilefni var til (eins og kom í ljós með skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis þar sem minna fór fyrir flokknum en ætla hefði mátt af áróðri pólitískra andstæðinga). Ástæðan er sú að framsóknarmenn voru ekki ánægðir með hvernig samfélagið hafði þróast og þess vegna vildu þeir taka ábyrgð, gera upp málin og yfirfara stefnuna. Þegar maður sér hversu vel sumir aðrir flokkar komast upp með afneitun hvarflar stundum að manni að þeir stjórnmálaflokkar sem gera upp fortíðina séu bara að draga athygli að sér og frá vandræðum annarra. [Svo er sagt að allir stjórnmálaflokkar séu eins og hafi ekkert gert í sínum málum.] III. LýðræðiFlokkurinn samþykkti fjölmargar tillögur um lýðræðisumbætur. Þessar tillögur komu frá almennum flokksmönnum, hugsjónafólki með hugmyndir um hvernig bæta mætti samfélagið. Meðal þess sem kom út úr því voru áform um stjórnlagaþing, persónukjör og ítrekun þeirrar stefnu að aðskilja þyrfti framkvæmdarvald og löggjafarvald og styrkja þingið með því að ráðherrar sætu ekki á Alþingi. [Svo er sagt að stjórnmálamenn vilji bara verja óbreytt kerfi.] IV. Ný vinnubrögð og samvinnaAðeins höfðu liðið nokkrir dagar frá flokksþinginu þegar þingflokkur framsóknarmanna sýndi í verki að hann væri reiðubúinn að innleiða ný vinnubrögð í stjórnmálum. Glundroði ríkti í samfélaginu og brýn þörf var fyrir róttækar aðgerðir í skuldamálum og atvinnumálum. Við töldum að við þær aðstæður hlytu allir að taka höndum saman um að leysa þennan bráða vanda, aðalatriðið væri að koma á starfhæfri ríkisstjórn. Við buðumst því til að verja minnihlutastjórn, án þess að gera nokkra kröfu um ráðuneyti eða aðrar stöður, gegn því að sú stjórn tæki að sér að hrinda í framkvæmd nauðsynlegum bráðaaðgerðum í skuldamálum heimila og atvinnumálum. [Svo segja menn að pólitíkin snúist bara um að ná völdum og embættum fyrir sína flokka og það vanti allt traust og samstarfsvilja.] V. Traust og ábyrgðMinnihlutastjórn var mynduð án þess að henni hefði tekist að sýna hvernig hún hygðist taka á skulda- og atvinnumálunum. Við ákváðum að sýna stjórninni traust en sömdum um að ef ríkisstjórninni tækist ekki að setja saman tillögur í tíma mundum við leggja henni til lausnir. Þetta var í febrúar 2009 og við töldum ástandið þá þegar svo alvarlegt að kynna þyrfti aðgerðir strax á fyrstu dögum stjórnarinnar, þannig að þegar þrjár vikur voru liðnar án aðgerða virtist það heil eilífð. Það var ekki hægt að bíða lengur. Við kynntum því heildartillögur að bráðaaðgerðum í efnahagsmálum. [Svo segja menn að í stjórnmálum ríki ekkert traust, engin ábyrgð, ekkert frumkvæði.] VI. LausnirÞrátt fyrir fyrirheit um samráð og samstarf var tillögum okkar tekið með áróðursherferð sem gekk út á að kveða þær í kútinn, sérstaklega átti það við um tillöguna um almenna skuldaleiðréttingu. Við héldum þó áfram að berjast fyrir tillögum okkar á móti straumnum vegna þess að við sáum að þær væru framkvæmanlegar og nauðsynlegar. Fáeinir þingmenn annarra flokka tóku undir og Hagsmunasamtök heimilanna hófu baráttu fyrir sams konar lausnum. Smátt og smátt hafa menn áttað sig á gildi tillagnanna og nú er umræða um þær í hámarki með sömu rökum og við höfum beitt. Það sýndi sig enda að það sem við héldum fram sem forsendum tillagnanna, t.d. um flutning lána úr gömlu bönkunum í nýju, reyndist rétt. Í kjölfarið fylgdu fjölmargar aðrar tillögur að lausnum, aðvaranir og ábendingar um hvað betur mætti fara og ráð um hvernig best væri að standa að því. Margt af því hefur þegar sannað gildi sitt og er nú ofarlega í umræðunni eins og rakið verður í næstu grein. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Mest lesið Hlíðarendi – hverfið mitt Freyr Snorrason Skoðun Lukka Sjálfstæðisflokksins Inga María Hlíðar Thorsteinson Skoðun Jens er rétti maðurinn í brúna! Anton Berg Sævarsson Skoðun Má skera börn? Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson Skoðun Hver er betri sem formaður Sjálfstæðisflokksins? Þórir Garðarsson Skoðun Strandveiðar – nýliðun hægri vinstri Steindór Ingi Kjellberg Skoðun Alþjóðaflugvöllurinn á Akureyri: Hvar er Icelandair? Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Reykurinn sást löngu fyrir brunann! Davíð Bergmann Skoðun Framtíð löggæslu fínpússuð í tilraunastofunni Gaza Kristján Þór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Raddir, kyn og kassar Linda Björk Markúsardóttir skrifar Skoðun Færni á vinnumarkaði – ný námsleið fyrir fólk með þroskahömlun Helga Gísladóttir skrifar Skoðun Framtíðarfyrirkomulag biðlauna formanns VR Ólafur Reimar Gunnarsson skrifar Skoðun Sannanir í dómsmáli? Rithandarrannsóknir, fyrri grein Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Rödd friðar á móti sterkum her Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Leiðtogi nýrra tíma Auður Kjartansdóttir,Bjarnveig Guðbrandsdóttir,Brynhildur Einarsdóttir,Guðrún Ingadóttir,G. Sirrý Ágústsdóttir,Hafdís Gunnarsdóttir,Jónas Kári Eiríksson,Júlíus Guðni Antonsson,Ragnhildur Eva Jónsdóttir,Róbert Smári Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðaflugvöllurinn á Akureyri: Hvar er Icelandair? Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Tollflokkun rifins osts: Rangfærslur og staðreyndir Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Framtíð löggæslu fínpússuð í tilraunastofunni Gaza Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Wybory/Election/Kosningar Mateusz Gabríel K. Róbertsson skrifar Skoðun Hver er betri sem formaður Sjálfstæðisflokksins? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Hlíðarendi – hverfið mitt Freyr Snorrason skrifar Skoðun Rétturinn til að hafa réttindi Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Chamberlain eða Churchill leiðin? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Magnús Karl sem næsta rektor Háskóla Íslands Sólveig Ásta Sigurðardóttir,Stefanía Benónísdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir skrifar Skoðun Flug er almenningsssamgöngur Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Löggjafinn brýtur á skólabörnum (grein 1) Valdís Ingibjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Strandveiðar – nýliðun hægri vinstri Steindór Ingi Kjellberg skrifar Skoðun Reykurinn sást löngu fyrir brunann! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Angist og krabbamein Auður E. Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Jens er rétti maðurinn í brúna! Anton Berg Sævarsson skrifar Skoðun Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Lukka Sjálfstæðisflokksins Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar Skoðun Má skera börn? Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Aðför að menntakerfinu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Er íslenska þjóðin að eldast? Þorsteinn Þorsteinsson skrifar Skoðun Áslaug Arna er framtíðin og sóknarfærið er ungt fólk Sybil Gréta Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Síðastliðinn laugardag birtist á sama vettvangi grein þar sem ég færði rök fyrir því að lýðræði snerist um að gera upp á milli ólíkrar stefnu (flokka) og manna. Þannig væri þeim refsað sem ekki stæðu sig en hinir verðlaunaðir og með því skapaður hvati til að gera betur. Bent var á að þegar allir væru settir undir sama hatt hætti lýðræðið að virka. Það sama á við þegar afstaða til manna og flokka er tekin fyrst og fremst út frá ímynd og spuna. Það er því afar óheppilegt að ríkisstjórn landsins skuli hafa tekist að taka hina nauðsynlegu drifkrafta lýðræðisins úr sambandi með því að láta umræðuna snúast um að stjórnmálin séu öll ómöguleg og setja alla stjórnmálamenn og flokka í einn flokk sem svo er kallaður stjórnmálastéttin eða fjórflokkurinn. Því var haldið fram að þessi skilgreining væri skaðleg og einnig ósanngjörn. Að undanförnu hafa þau stefnumál sem framsóknarmenn hafa barist fyrir, með öllum tiltækum ráðum, sannað gildi sitt. Öll þau atriði sem nú eru hvað háværastar kröfur um, og rökin sem menn sjá nú fyrir réttmæti krafnanna, eru nákvæmlega þau sömu og framsóknarmenn hafa haldið fram undanfarin tvö ár. Hér að neðan og í framhaldsgrein mun ég fara yfir þá sögu: I. EndurnýjunFramsóknarflokkurinn réðist fyrstur flokka í raunverulega endurnýjun. Það var talið óþarft að bíða eftir því að nefndir skrifuðu skýrslur. Strax eftir efnahagshrunið ákvað flokkurinn að flýta flokksþingi. Strax í janúar 2009 var haldið stærsta flokksþing í sögu Framsóknar. Fyrri formenn ákváðu að víkja og fram fór róttækasta endurnýjun í sögu íslenskra stjórnmálaflokka. Sú endurnýjun kom alfarið frá grasrót flokksins. Almennir flokksmenn sem vildu sjá breytingar í stjórnmálum tóku völdin. Þeir sýndu líka með afgerandi hætti að tal um klíkur og flokksræði ætti ekki við í Framsókn. Manni sem hafði aldrei starfað í stjórnmálum og hafði gengið í flokkinn tveimur vikum áður var treyst til forystu. [Svo er sagt að allir stjórnmálaflokkar séu lokaðar klíkur þar sem þeir sem ekki hafi starfað í stjórnmálum í áratugi eigi ekki séns.] II. UppgjörSíðan þá hefur flokkurinn gert allt það sem nú er hvað háværust krafa um í stjórnmálum. Við höfum ekki hikað við að viðurkenna mistök og verið svo ákveðin í því að draga ekkert undan að stundum hafa menn jafnvel verið tilbúnir að taka meira á sig en tilefni var til (eins og kom í ljós með skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis þar sem minna fór fyrir flokknum en ætla hefði mátt af áróðri pólitískra andstæðinga). Ástæðan er sú að framsóknarmenn voru ekki ánægðir með hvernig samfélagið hafði þróast og þess vegna vildu þeir taka ábyrgð, gera upp málin og yfirfara stefnuna. Þegar maður sér hversu vel sumir aðrir flokkar komast upp með afneitun hvarflar stundum að manni að þeir stjórnmálaflokkar sem gera upp fortíðina séu bara að draga athygli að sér og frá vandræðum annarra. [Svo er sagt að allir stjórnmálaflokkar séu eins og hafi ekkert gert í sínum málum.] III. LýðræðiFlokkurinn samþykkti fjölmargar tillögur um lýðræðisumbætur. Þessar tillögur komu frá almennum flokksmönnum, hugsjónafólki með hugmyndir um hvernig bæta mætti samfélagið. Meðal þess sem kom út úr því voru áform um stjórnlagaþing, persónukjör og ítrekun þeirrar stefnu að aðskilja þyrfti framkvæmdarvald og löggjafarvald og styrkja þingið með því að ráðherrar sætu ekki á Alþingi. [Svo er sagt að stjórnmálamenn vilji bara verja óbreytt kerfi.] IV. Ný vinnubrögð og samvinnaAðeins höfðu liðið nokkrir dagar frá flokksþinginu þegar þingflokkur framsóknarmanna sýndi í verki að hann væri reiðubúinn að innleiða ný vinnubrögð í stjórnmálum. Glundroði ríkti í samfélaginu og brýn þörf var fyrir róttækar aðgerðir í skuldamálum og atvinnumálum. Við töldum að við þær aðstæður hlytu allir að taka höndum saman um að leysa þennan bráða vanda, aðalatriðið væri að koma á starfhæfri ríkisstjórn. Við buðumst því til að verja minnihlutastjórn, án þess að gera nokkra kröfu um ráðuneyti eða aðrar stöður, gegn því að sú stjórn tæki að sér að hrinda í framkvæmd nauðsynlegum bráðaaðgerðum í skuldamálum heimila og atvinnumálum. [Svo segja menn að pólitíkin snúist bara um að ná völdum og embættum fyrir sína flokka og það vanti allt traust og samstarfsvilja.] V. Traust og ábyrgðMinnihlutastjórn var mynduð án þess að henni hefði tekist að sýna hvernig hún hygðist taka á skulda- og atvinnumálunum. Við ákváðum að sýna stjórninni traust en sömdum um að ef ríkisstjórninni tækist ekki að setja saman tillögur í tíma mundum við leggja henni til lausnir. Þetta var í febrúar 2009 og við töldum ástandið þá þegar svo alvarlegt að kynna þyrfti aðgerðir strax á fyrstu dögum stjórnarinnar, þannig að þegar þrjár vikur voru liðnar án aðgerða virtist það heil eilífð. Það var ekki hægt að bíða lengur. Við kynntum því heildartillögur að bráðaaðgerðum í efnahagsmálum. [Svo segja menn að í stjórnmálum ríki ekkert traust, engin ábyrgð, ekkert frumkvæði.] VI. LausnirÞrátt fyrir fyrirheit um samráð og samstarf var tillögum okkar tekið með áróðursherferð sem gekk út á að kveða þær í kútinn, sérstaklega átti það við um tillöguna um almenna skuldaleiðréttingu. Við héldum þó áfram að berjast fyrir tillögum okkar á móti straumnum vegna þess að við sáum að þær væru framkvæmanlegar og nauðsynlegar. Fáeinir þingmenn annarra flokka tóku undir og Hagsmunasamtök heimilanna hófu baráttu fyrir sams konar lausnum. Smátt og smátt hafa menn áttað sig á gildi tillagnanna og nú er umræða um þær í hámarki með sömu rökum og við höfum beitt. Það sýndi sig enda að það sem við héldum fram sem forsendum tillagnanna, t.d. um flutning lána úr gömlu bönkunum í nýju, reyndist rétt. Í kjölfarið fylgdu fjölmargar aðrar tillögur að lausnum, aðvaranir og ábendingar um hvað betur mætti fara og ráð um hvernig best væri að standa að því. Margt af því hefur þegar sannað gildi sitt og er nú ofarlega í umræðunni eins og rakið verður í næstu grein.
Skoðun Leiðtogi nýrra tíma Auður Kjartansdóttir,Bjarnveig Guðbrandsdóttir,Brynhildur Einarsdóttir,Guðrún Ingadóttir,G. Sirrý Ágústsdóttir,Hafdís Gunnarsdóttir,Jónas Kári Eiríksson,Júlíus Guðni Antonsson,Ragnhildur Eva Jónsdóttir,Róbert Smári Gunnarsson skrifar
Skoðun Magnús Karl sem næsta rektor Háskóla Íslands Sólveig Ásta Sigurðardóttir,Stefanía Benónísdóttir skrifar
Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir skrifar
Skoðun Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar