Rán í Reykjanesbæ Guðmundur Auðunsson skrifar 18. ágúst 2021 16:00 Árið 2014 var leigufyrirtækið Heimavellir stofnað með samruna þriggja leigufyrirtækja á húsnæðismarkaðinum. Markmiðið var að vera með fyrirtæki sem gæti keypt gífurlegan fjölda af íbúðum sem komist höfðu í eign ríkisins í kjölfar hrunsins og með því að ríkið fékk íbúðir sem herinn á Keflavíkurflugvelli hafði notað áður en hann hunskaðist á brott. Þetta húsnæði hafði verið í sanngjarnri leigu í gegnum ríkið en vegna nýfrjálshyggjutrúar stjórnvalda gekk það ekki, það þurfti að koma húsnæðinu sem var í almenningseign í hendur einkaaðila því trúarbrögðin skipuðu að sem minnst ætti að vera í eigu hins opinbera. Nú komust húsnæðisbraskararnir í feitt. Hundruðir íbúða fengust fyrir slikk á brunaútsölu og Heimavellir og önnur húsnæðisleigufyrirtæki sáu sér færi á að komast yfir gífurlegar eignir með litlum tilkostnaði. Á Ásbrú einni, á gamla hersvæðinu, komust Heimavellir yfir meira en 700 íbúðir sem voru í eigu almennings og leigðar út á sanngjörnu verði. Til viðbótar komst félagið yfir blokkir á Selfossi, í Hveragerði og héldu síðan áfram að sölsa undir sig eignum í eigu Íbúðarlánasjóðs fyrir lítinn pening út um allt land. Önnur leigufyrirtæki gerðu svipuð reyfarakaup á eigum almennings og þúsundir íbúða í almannaeigu komust í hendur braskara. Það þarf auðvitað ekki að segja ykkur tvisvar að leiguverðið stórhækkaði þegar braskarafélögin komust yfir þessar eigur almennings. Og heldur áfram að hækka, meðan félagslegt húsnæði eins og hjá Bjargi er lækkuð! Og ekki nóg með það, útþensla braskarafélaga eins og Heimavalla var kostuð af ríkinu, ekki bara í gegnum afsláttarverð á eignum heldur voru félögin svo óskammfeilin að þau sóttu niðurgreidd ríkislán sem ætluð voru fyrir óhagnaðardrifin leigufélög! Í dag heita Heimavellir Heimstaden og nota illa fenginn auð sinn til að fjárfesta í húsnæði til að okra á í fjölmörgum löndum. Og græða og græða á kosnað almennings. Allt vegna ákvarðanna stjórnvalda um að selja íbúðirnar okkar fyrir slikk. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Glötuð tækifæri Suðurkjördæmi hefur farið einna verst út úr þessari braskvæðingu samfélagsins. Kjördæmið er láglaunasvæði og er því mikil þörf fyrir öflugt félagslegt húsnæðiskerfi á svæðinu. Eftir hrun komst gífurlegur fjöldi íbúðarhúsnæðis í eigu ríkisins, annað hvort í gegnum Íbúðarlánasjóð eða í gegnum bankana sem voru í ríkiseigu. Á Suðurnesjum bættist við fjöldi íbúða sem áður voru í eigu bandaríska hersins en voru nú komnar í eigu ríkisins. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Á þessum grunni með viðbótina í Ásbrúarhverfi var hægt að byggja upp öflugt, félagslegt húsnæði þar sem fólki væri tryggt þak yfir höfuðið fyrir sig og fjölskyldur sínar gegn sanngjörnum, lágum mánaðargreiðslum sem það myndi vel ráða við. En þetta var ekki gert. Ríkisstjórn Samfylkingarinnar og VG 2009-2013 hafði hér frábært tækifæri til að breyta samfélaginu til muna en gerði það ekki. Enda var sú ríkisstjórn í raun stjórn hinna glötuðu tækifæra. Varla liðu nokkrir mánuðir eftir að ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarflokksins tók við 2013 þar til að allar þessar íbúðir voru færðar braskfélögum til eignar á útsöluverði. Eignasafnið var selt í heild og íbúunum var ekki einu sinni boðið að kaupa húsnæði sitt. Í staðin hækkaði leigan jafnt og þétt og fyrirtæki eins og Heimavellir fitnuðu eins og púkinn á fjósbitanum. Einkavæðing andsklotans Hvers vegna er ég að rifja upp þessa sögu? Því hún er dæmigerð fyrir viðskiptalíkan íslenskra stórkapítalista. Planið er einfalt. Komast yfir sem mest af þjónustu og eignum í eigum almennings í gengum einkavinavæðingarferli og langtímaleigusamningum við ríki og sveitarfélög og tryggja sér þannig trygga áskrift að ofsagróða á kostnað almennings. Þetta er hinn dæmigerði íslenski kapítalismi, spenakapítalisma vil ég kalla hann, því hann gengur ekki út á nýsköpun eða virðisaukningu fyrir samfélagið heldur gengur út á að komast á ríkisspenann með langtíma þjónustusamningum og með því að sölsa undir sig eignir almennings á útsölu, hvort sem um er að ræða húsakost eða banka, hjúkrunarheimili eða heilsugæslu, allt í nafni skjótfengins gróða á kostnað almennings. Stundum eru eignirnar blóðmjólkaðar og síðan seldar áfram eða seldar aftur til ríkis- og sveitarfélaga eins og tilfellið var með rafmagnsmælana í Reykjavík sem gerðu nokkra einstaklinga að milljarðamæringum og voru síðan seldir til baka til almennings á uppsprengdu verði. Eða sala á fyrirtækjum sem voru stofnuð með ákvörðunum stjórnvalda eins og Auðkenni til baka til almennings eftir að nokkurra ára ofsagróði hafði skilað sér í vasa vildarvina ríkisstjórnaflokka. Öll þessi dæmi eru um hvernig ríkir aðilar verða enn ríkari á kostnað almennings. Róttækra breytinga er þörf Það þarf ekki flókið reiknidæmi til að sýna fram á að nauðsynleg þjónusta til almennings er alltaf dýrari fyrir samfélagið í höndum braskara. Hvort sem það er rekstur hjúkrunarheimila, uppbygging vegakerfis, útvistun á ræstingu eða uppbygging á íbúðarhúsnæði, opinberir aðilar geta alltaf fjárfest á ódýrari hátt. Sýndur „sparnaður“ með útboðum á þjónustu eins og ræstingum á opinberum stofnunum fæst ekki nema með því að þvinga launin niður, eins og verið er að gera á hjúkrunarheimilinu á Akureyri og losa sig við þjálfað starfsfólk til að lækka launakostnað. Það segir sig sjálft að slíkt er ekki í þágu almenningshagsmuna. En samt heldur vitleysan áfram og flokkar eins og Sjálfstæðisflokkurinn, Viðreisn og Miðflokkurinn boða stóraukna einkavæðingu á eignum og þjónustu almennings. Allt í nafni trúarbragða nýfrjálshyggjunnar um að allt eigi að vera einkarekið. Kosningarnar í haust er því gífurlega mikilvægar ef við ætlum að snúa þessari þróun við. Miðjuflokkar eins og Samfylkingin og VG halla sér hvor að sínum auðvaldsflokki, Samfylkingin að Viðreisn með einkavæðingar drauma sína, VG að Sjálfstæðisflokki „af því að samstarfið gengur svo vel“. Píratar eru hrifnir af „Reykjavíkurstjórn“ með Viðreisn innanborðs. En innan þessara flokka er líka gott fólk sem getur hjálpað til við að byggja nýtt samfélag. En til þess að hægt sé að byggja breiða vinstrifylkingu á Alþingi þarf að tryggja Sósíalistaflokknum góða kosningu í haust því þannig og aðeins þannig verður stjórnað til vinstri því annars er hætt á að auðvaldi haldi áfram undirtökum sínum í samfélaginu með þessari eða hinni hækjunni frá miðju og vinstri. Sósíalistar er eini flokkurinn sem hefur sett fram heildstæða, róttæka stefnu í húsnæðismálum. Ákvörðun okkar sem kjósenda í haust er því gífurlega mikilvæg. Kjósum því J-lista Sósíalistaflokks Íslands í Alþingiskosningunum 25. september næstkomandi. Höfundur skipar fyrsta sæti á lista Sósíalistaflokks Íslands í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Sósíalistaflokkurinn Húsnæðismál Mest lesið Halldór 29.03.2025 Halldór Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Opið bréf til atvinnuvegaráðherra: 48 daga, nei takk Gísli Gunnar Marteinsson skrifar Skoðun Á nú að opinbera það að ég veit í rauninni ekki neitt? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Háskóli Höfuðborgarinnar, ekki Íslands Arent Orri Claessen,Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Árið 2014 var leigufyrirtækið Heimavellir stofnað með samruna þriggja leigufyrirtækja á húsnæðismarkaðinum. Markmiðið var að vera með fyrirtæki sem gæti keypt gífurlegan fjölda af íbúðum sem komist höfðu í eign ríkisins í kjölfar hrunsins og með því að ríkið fékk íbúðir sem herinn á Keflavíkurflugvelli hafði notað áður en hann hunskaðist á brott. Þetta húsnæði hafði verið í sanngjarnri leigu í gegnum ríkið en vegna nýfrjálshyggjutrúar stjórnvalda gekk það ekki, það þurfti að koma húsnæðinu sem var í almenningseign í hendur einkaaðila því trúarbrögðin skipuðu að sem minnst ætti að vera í eigu hins opinbera. Nú komust húsnæðisbraskararnir í feitt. Hundruðir íbúða fengust fyrir slikk á brunaútsölu og Heimavellir og önnur húsnæðisleigufyrirtæki sáu sér færi á að komast yfir gífurlegar eignir með litlum tilkostnaði. Á Ásbrú einni, á gamla hersvæðinu, komust Heimavellir yfir meira en 700 íbúðir sem voru í eigu almennings og leigðar út á sanngjörnu verði. Til viðbótar komst félagið yfir blokkir á Selfossi, í Hveragerði og héldu síðan áfram að sölsa undir sig eignum í eigu Íbúðarlánasjóðs fyrir lítinn pening út um allt land. Önnur leigufyrirtæki gerðu svipuð reyfarakaup á eigum almennings og þúsundir íbúða í almannaeigu komust í hendur braskara. Það þarf auðvitað ekki að segja ykkur tvisvar að leiguverðið stórhækkaði þegar braskarafélögin komust yfir þessar eigur almennings. Og heldur áfram að hækka, meðan félagslegt húsnæði eins og hjá Bjargi er lækkuð! Og ekki nóg með það, útþensla braskarafélaga eins og Heimavalla var kostuð af ríkinu, ekki bara í gegnum afsláttarverð á eignum heldur voru félögin svo óskammfeilin að þau sóttu niðurgreidd ríkislán sem ætluð voru fyrir óhagnaðardrifin leigufélög! Í dag heita Heimavellir Heimstaden og nota illa fenginn auð sinn til að fjárfesta í húsnæði til að okra á í fjölmörgum löndum. Og græða og græða á kosnað almennings. Allt vegna ákvarðanna stjórnvalda um að selja íbúðirnar okkar fyrir slikk. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Glötuð tækifæri Suðurkjördæmi hefur farið einna verst út úr þessari braskvæðingu samfélagsins. Kjördæmið er láglaunasvæði og er því mikil þörf fyrir öflugt félagslegt húsnæðiskerfi á svæðinu. Eftir hrun komst gífurlegur fjöldi íbúðarhúsnæðis í eigu ríkisins, annað hvort í gegnum Íbúðarlánasjóð eða í gegnum bankana sem voru í ríkiseigu. Á Suðurnesjum bættist við fjöldi íbúða sem áður voru í eigu bandaríska hersins en voru nú komnar í eigu ríkisins. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Á þessum grunni með viðbótina í Ásbrúarhverfi var hægt að byggja upp öflugt, félagslegt húsnæði þar sem fólki væri tryggt þak yfir höfuðið fyrir sig og fjölskyldur sínar gegn sanngjörnum, lágum mánaðargreiðslum sem það myndi vel ráða við. En þetta var ekki gert. Ríkisstjórn Samfylkingarinnar og VG 2009-2013 hafði hér frábært tækifæri til að breyta samfélaginu til muna en gerði það ekki. Enda var sú ríkisstjórn í raun stjórn hinna glötuðu tækifæra. Varla liðu nokkrir mánuðir eftir að ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarflokksins tók við 2013 þar til að allar þessar íbúðir voru færðar braskfélögum til eignar á útsöluverði. Eignasafnið var selt í heild og íbúunum var ekki einu sinni boðið að kaupa húsnæði sitt. Í staðin hækkaði leigan jafnt og þétt og fyrirtæki eins og Heimavellir fitnuðu eins og púkinn á fjósbitanum. Einkavæðing andsklotans Hvers vegna er ég að rifja upp þessa sögu? Því hún er dæmigerð fyrir viðskiptalíkan íslenskra stórkapítalista. Planið er einfalt. Komast yfir sem mest af þjónustu og eignum í eigum almennings í gengum einkavinavæðingarferli og langtímaleigusamningum við ríki og sveitarfélög og tryggja sér þannig trygga áskrift að ofsagróða á kostnað almennings. Þetta er hinn dæmigerði íslenski kapítalismi, spenakapítalisma vil ég kalla hann, því hann gengur ekki út á nýsköpun eða virðisaukningu fyrir samfélagið heldur gengur út á að komast á ríkisspenann með langtíma þjónustusamningum og með því að sölsa undir sig eignir almennings á útsölu, hvort sem um er að ræða húsakost eða banka, hjúkrunarheimili eða heilsugæslu, allt í nafni skjótfengins gróða á kostnað almennings. Stundum eru eignirnar blóðmjólkaðar og síðan seldar áfram eða seldar aftur til ríkis- og sveitarfélaga eins og tilfellið var með rafmagnsmælana í Reykjavík sem gerðu nokkra einstaklinga að milljarðamæringum og voru síðan seldir til baka til almennings á uppsprengdu verði. Eða sala á fyrirtækjum sem voru stofnuð með ákvörðunum stjórnvalda eins og Auðkenni til baka til almennings eftir að nokkurra ára ofsagróði hafði skilað sér í vasa vildarvina ríkisstjórnaflokka. Öll þessi dæmi eru um hvernig ríkir aðilar verða enn ríkari á kostnað almennings. Róttækra breytinga er þörf Það þarf ekki flókið reiknidæmi til að sýna fram á að nauðsynleg þjónusta til almennings er alltaf dýrari fyrir samfélagið í höndum braskara. Hvort sem það er rekstur hjúkrunarheimila, uppbygging vegakerfis, útvistun á ræstingu eða uppbygging á íbúðarhúsnæði, opinberir aðilar geta alltaf fjárfest á ódýrari hátt. Sýndur „sparnaður“ með útboðum á þjónustu eins og ræstingum á opinberum stofnunum fæst ekki nema með því að þvinga launin niður, eins og verið er að gera á hjúkrunarheimilinu á Akureyri og losa sig við þjálfað starfsfólk til að lækka launakostnað. Það segir sig sjálft að slíkt er ekki í þágu almenningshagsmuna. En samt heldur vitleysan áfram og flokkar eins og Sjálfstæðisflokkurinn, Viðreisn og Miðflokkurinn boða stóraukna einkavæðingu á eignum og þjónustu almennings. Allt í nafni trúarbragða nýfrjálshyggjunnar um að allt eigi að vera einkarekið. Kosningarnar í haust er því gífurlega mikilvægar ef við ætlum að snúa þessari þróun við. Miðjuflokkar eins og Samfylkingin og VG halla sér hvor að sínum auðvaldsflokki, Samfylkingin að Viðreisn með einkavæðingar drauma sína, VG að Sjálfstæðisflokki „af því að samstarfið gengur svo vel“. Píratar eru hrifnir af „Reykjavíkurstjórn“ með Viðreisn innanborðs. En innan þessara flokka er líka gott fólk sem getur hjálpað til við að byggja nýtt samfélag. En til þess að hægt sé að byggja breiða vinstrifylkingu á Alþingi þarf að tryggja Sósíalistaflokknum góða kosningu í haust því þannig og aðeins þannig verður stjórnað til vinstri því annars er hætt á að auðvaldi haldi áfram undirtökum sínum í samfélaginu með þessari eða hinni hækjunni frá miðju og vinstri. Sósíalistar er eini flokkurinn sem hefur sett fram heildstæða, róttæka stefnu í húsnæðismálum. Ákvörðun okkar sem kjósenda í haust er því gífurlega mikilvæg. Kjósum því J-lista Sósíalistaflokks Íslands í Alþingiskosningunum 25. september næstkomandi. Höfundur skipar fyrsta sæti á lista Sósíalistaflokks Íslands í Suðurkjördæmi.
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun