Öryggismál heimilisins Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar 10. febrúar 2022 07:30 Heimilið er að vissu leyti eins og fyrirtæki. Það þarf skipulag og ramma utan um reksturinn, ef svo má segja. Við þurfum að sinna þrifum, tiltekt, innkaupum og þar sem margir eru í fjölskyldu eru mismunandi plön sem þarf að samræma. Nauðsynlegt er að huga vel að öryggismálum fyrirtækja og það sama á við um heimilið. Brunavarnir á heimilinu Eitt mikilvægasta öryggistæki heimilisins er án efa reykskynjarinn sem hefur fyrir löngu sannað gildi sitt og bjargað mannslífum. Best er að hafa reykskynjara í öllum rýmum og herbergjum, að minnsta kosti þar sem raftæki eru. Þó er ekki nóg að hafa bara reykskynjara heldur þarf hann að vera virkur. Mikilvægt er að prófa reykskynjara reglulega, helst mánaðarlega en minnst fjórum sinnum á ári. Einfalt er að gera það með því að þrýsta á þar til gerðan hnapp á reykskynjaranum og ef hann gefur frá sér hljóð er hann virkur. Skipta þarf um rafhlöður í flestum reykskynjurum einu sinni á ári og þá er gott að miða við tiltekna dagsetningu eins og til dæmis 1. desember sem er dagur reykskynjarans. Handslökkvitæki ættu að vera til á hverju heimili og huga þarf vel að staðsetningu þeirra. Skynsamlegt er að hafa slökkvitæki þar sem fólk á leið um, til dæmis nálægt útgangi til að stuðla að því að flóttaleið sé greið. Eldvarnateppi eru einnig mikilvægur öryggisbúnaður, auðveld í meðförum og henta vel til þess að slökkva eld í smærri hlutum sem hægt er að hjúpa inn í teppið. Eldvarnateppin ættu að vera í eldhúsi, sýnileg á vegg og nálægt eldhúsdyrum. Þau koma ekki í staðinn fyrir slökkvitæki en eru nauðsynleg viðbót til að hafa eldvarnir í lagi. Yfirfara þarf slökkvitæki reglulega og kanna þrýstinginn sem sjá má ofarlega á tækinu. Helstu gerðir handslökkvitækja eru dufttæki, léttvatnstæki og kolsýrutæki. Halda skal slökkvitækinu uppréttu og beina efninu með jafnri hliðarhreyfingu að rótum eldsins. Ef eldur uppgötvast tímanlega er oft hægt að slökkva hann með handslökkvitæki eða eldvarnateppi en tryggja þarf að flóttaleið sé greið og ekki taka óþarfa áhættu. Ef umfang eldsins er of mikið þarf að huga að eigin öryggi og annarra, forða sér og hringja á hjálp. Hafa þarf í huga að reykur getur verið mjög skaðlegur og flestir sem látast í eldsvoða látast af völdum reykeitrunar. Mannslíf þarf því alltaf að setja í forgang umfram eigur. Gott er að vera búin að leiða að því hugann hvernig bregðast skal við ef upp kemur eldur og hafa þá neyðaráætlun um hvernig komast skal út og hvar skal safnast saman í kjölfarið. Vatnstjón ein algengustu tjónin Skemmdir á heimilum í kjölfar vatnsleka eru ein algengustu tjónin hér á landi. Mörg tjón verða vegna skorts á viðhaldi eða vegna þess að rör ryðga í sundur og þá oft inni á baði eða í eldhúsi. Endurnýja þarf búnað reglulega og fá fagaðila til að sjá um uppsetningu og frágang. Reynslan sýnir að yfirfara þarf lagnir og tengingar, til dæmis undir bað- og eldhúsvöskum, á um það bil tíu ára fresti. Einnig hafa þvottavélar sem lyft er frá gólfi stundum fallið úr innréttingunni niður á gólf þegar þær eru í gangi með tilheyrandi raski. Mikilvægt er að festa þvottavélina með einhverjum hætti eða setja til dæmis þil fyrir framan til að halda þvottavélinni á sínum stað. Þegar kemur að vatnstjónum er mikilvægt að vita hvar á að skrúfa fyrir heitt og kalt vatn. Fyrstu viðbrögð geta haft mikið að segja. Gott er að merkja kranana heitt og kalt svo auðvelt sé að finna þá þegar á reynir en hægt er að fá merkimiða hjá Sjóvá. Einnig þarf aðgengi að vatnsinntaki að vera greitt svo auðvelt sé að komast að krönunum til að skrúfa fyrir. Algengt er að ýmis heimilistæki séu tengd beint við vatn eins og til dæmis ísskápar með klakavélum, uppþvottavélar og kaffivélar. Ef tæki eða tengingar gefa sig þá er hætta á að vatn renni óhindrað á gólfefni og sökkla innréttinga. Vatnsskynjari er sniðugt öryggistæki sem gefur frá sér hljóð ef vatn fer undir hann og það er líka hægt að tengja hann beint við öryggiskerfi hússins. Til viðbótar er hægt að setja öryggisloka á vatnslagnir sem lágmarka líkur á vatnstjóni. Hreinsum niðurföllin Niðurföll þarf að hreinsa reglulega, bæði innan- og utandyra. Í þau safnast óhreinindi sem geta smám saman stíflað niðurföllin. Gott er að hreinsa gólfniðurföll í baði og sturtu reglulega og í þvottahúsi. Utandyra þarf að hreinsa rennur og niðurföll við hús þannig að þau taki vel við vatni, sérstaklega yfir veturinn. Við búum við fjölbreytt veðurfar hér á landi og þekkjum öll hve skjótt veður skipast. Þá geta klaki og snjór bráðnað hratt ef snögghitnar í veðri og í vætutíð getur flætt hressilega í niðurföllin. Mikilvægt er þá að vera búin að hreinsa burt lauf og drullu eða klaka sem getur stíflað niðurfallið. Sprungur í útveggjum og lélegt ástand glugga, dyra og/eða þakkanta geta líka leitt til þess að vatn eigi greiða leið inn í húsið og því er gott að skoða reglulega húsið að utan til að kanna hvort þörf sé á viðhaldi og úrbótum. Að lokum er gott að láta lofta vel um, sér í lagi þar sem vatnsnotkun er mikil eins og á baðherbergi, þvottahúsi og eldhúsi. Æskilegt rakastig innandyra er 30-50% en of hátt eða lágt rakastig getur haft slæm áhrif á híbýli. Flest slys í heimahúsum Algengasta orsök slysa í frítíma er við heimilisstörf og flest slys á börnum verða í heimahúsum. Því er mikilvægt að huga að forvörnum á heimilinu. Á námskeiðinu Vertu skrefi á undan sem ætlað er foreldrum um slysavarnir barna hjá Miðstöð slysavarna barna, er farið yfir gátlista um öryggi barna á heimilinu. Fjallað er um hvernig tryggja megi öryggi barna á heimilum og í bílum. Mælt er með að amma og afi skoði líka sitt heimili út frá gátlistanum. Öruggt umhverfi og eftirlit foreldra dregur mjög úr líkum á slysum fyrstu æviárin. Til þess að fyrirbyggja slys þurfa foreldrar og aðrir sem sinna börnunum að huga vel að umhverfi barnsins og þroska á hverju aldursskeiði fyrir sig. Þegar kemur að heimilinu þarf að skoða íverustaði heimilisins með gagnrýnum huga og þá er gott að hafa gátlistann til hliðsjónar til að kanna hvort eitthvað megi betur fara. Hversdagslegir hlutir geta reynst hættulegir í meðförum barna á mismunandi þroskastigum. Best er því að freista þess að koma í veg fyrir slys með því að huga að forvörnum í tíma. Höfundur er verkefnastjóri forvarna hjá Sjóvá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrefna Sigurjónsdóttir Slysavarnir Mest lesið Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ef það líkist þjóðarmorði – þá er það þjóðarmorð! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar Skoðun Blóð, sviti og tár Jökull Jörgensen skrifar Skoðun Ertu knúin/n fram af verðugleika eða óverðugleika? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Er hægt að stjórna bæjarfélagi með óskhyggju? Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Styrkleikar barna geta legið í öðru en að fá hæstu einkunnir Anna Maria Jónsdóttir skrifar Skoðun Listin við að fara sér hægt Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kosningar í stjórn Visku: Þitt atkvæði skiptir máli! Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ábyrgð yfirvalda á innra mati á skólastarfi Anna Greta Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Heimilið er að vissu leyti eins og fyrirtæki. Það þarf skipulag og ramma utan um reksturinn, ef svo má segja. Við þurfum að sinna þrifum, tiltekt, innkaupum og þar sem margir eru í fjölskyldu eru mismunandi plön sem þarf að samræma. Nauðsynlegt er að huga vel að öryggismálum fyrirtækja og það sama á við um heimilið. Brunavarnir á heimilinu Eitt mikilvægasta öryggistæki heimilisins er án efa reykskynjarinn sem hefur fyrir löngu sannað gildi sitt og bjargað mannslífum. Best er að hafa reykskynjara í öllum rýmum og herbergjum, að minnsta kosti þar sem raftæki eru. Þó er ekki nóg að hafa bara reykskynjara heldur þarf hann að vera virkur. Mikilvægt er að prófa reykskynjara reglulega, helst mánaðarlega en minnst fjórum sinnum á ári. Einfalt er að gera það með því að þrýsta á þar til gerðan hnapp á reykskynjaranum og ef hann gefur frá sér hljóð er hann virkur. Skipta þarf um rafhlöður í flestum reykskynjurum einu sinni á ári og þá er gott að miða við tiltekna dagsetningu eins og til dæmis 1. desember sem er dagur reykskynjarans. Handslökkvitæki ættu að vera til á hverju heimili og huga þarf vel að staðsetningu þeirra. Skynsamlegt er að hafa slökkvitæki þar sem fólk á leið um, til dæmis nálægt útgangi til að stuðla að því að flóttaleið sé greið. Eldvarnateppi eru einnig mikilvægur öryggisbúnaður, auðveld í meðförum og henta vel til þess að slökkva eld í smærri hlutum sem hægt er að hjúpa inn í teppið. Eldvarnateppin ættu að vera í eldhúsi, sýnileg á vegg og nálægt eldhúsdyrum. Þau koma ekki í staðinn fyrir slökkvitæki en eru nauðsynleg viðbót til að hafa eldvarnir í lagi. Yfirfara þarf slökkvitæki reglulega og kanna þrýstinginn sem sjá má ofarlega á tækinu. Helstu gerðir handslökkvitækja eru dufttæki, léttvatnstæki og kolsýrutæki. Halda skal slökkvitækinu uppréttu og beina efninu með jafnri hliðarhreyfingu að rótum eldsins. Ef eldur uppgötvast tímanlega er oft hægt að slökkva hann með handslökkvitæki eða eldvarnateppi en tryggja þarf að flóttaleið sé greið og ekki taka óþarfa áhættu. Ef umfang eldsins er of mikið þarf að huga að eigin öryggi og annarra, forða sér og hringja á hjálp. Hafa þarf í huga að reykur getur verið mjög skaðlegur og flestir sem látast í eldsvoða látast af völdum reykeitrunar. Mannslíf þarf því alltaf að setja í forgang umfram eigur. Gott er að vera búin að leiða að því hugann hvernig bregðast skal við ef upp kemur eldur og hafa þá neyðaráætlun um hvernig komast skal út og hvar skal safnast saman í kjölfarið. Vatnstjón ein algengustu tjónin Skemmdir á heimilum í kjölfar vatnsleka eru ein algengustu tjónin hér á landi. Mörg tjón verða vegna skorts á viðhaldi eða vegna þess að rör ryðga í sundur og þá oft inni á baði eða í eldhúsi. Endurnýja þarf búnað reglulega og fá fagaðila til að sjá um uppsetningu og frágang. Reynslan sýnir að yfirfara þarf lagnir og tengingar, til dæmis undir bað- og eldhúsvöskum, á um það bil tíu ára fresti. Einnig hafa þvottavélar sem lyft er frá gólfi stundum fallið úr innréttingunni niður á gólf þegar þær eru í gangi með tilheyrandi raski. Mikilvægt er að festa þvottavélina með einhverjum hætti eða setja til dæmis þil fyrir framan til að halda þvottavélinni á sínum stað. Þegar kemur að vatnstjónum er mikilvægt að vita hvar á að skrúfa fyrir heitt og kalt vatn. Fyrstu viðbrögð geta haft mikið að segja. Gott er að merkja kranana heitt og kalt svo auðvelt sé að finna þá þegar á reynir en hægt er að fá merkimiða hjá Sjóvá. Einnig þarf aðgengi að vatnsinntaki að vera greitt svo auðvelt sé að komast að krönunum til að skrúfa fyrir. Algengt er að ýmis heimilistæki séu tengd beint við vatn eins og til dæmis ísskápar með klakavélum, uppþvottavélar og kaffivélar. Ef tæki eða tengingar gefa sig þá er hætta á að vatn renni óhindrað á gólfefni og sökkla innréttinga. Vatnsskynjari er sniðugt öryggistæki sem gefur frá sér hljóð ef vatn fer undir hann og það er líka hægt að tengja hann beint við öryggiskerfi hússins. Til viðbótar er hægt að setja öryggisloka á vatnslagnir sem lágmarka líkur á vatnstjóni. Hreinsum niðurföllin Niðurföll þarf að hreinsa reglulega, bæði innan- og utandyra. Í þau safnast óhreinindi sem geta smám saman stíflað niðurföllin. Gott er að hreinsa gólfniðurföll í baði og sturtu reglulega og í þvottahúsi. Utandyra þarf að hreinsa rennur og niðurföll við hús þannig að þau taki vel við vatni, sérstaklega yfir veturinn. Við búum við fjölbreytt veðurfar hér á landi og þekkjum öll hve skjótt veður skipast. Þá geta klaki og snjór bráðnað hratt ef snögghitnar í veðri og í vætutíð getur flætt hressilega í niðurföllin. Mikilvægt er þá að vera búin að hreinsa burt lauf og drullu eða klaka sem getur stíflað niðurfallið. Sprungur í útveggjum og lélegt ástand glugga, dyra og/eða þakkanta geta líka leitt til þess að vatn eigi greiða leið inn í húsið og því er gott að skoða reglulega húsið að utan til að kanna hvort þörf sé á viðhaldi og úrbótum. Að lokum er gott að láta lofta vel um, sér í lagi þar sem vatnsnotkun er mikil eins og á baðherbergi, þvottahúsi og eldhúsi. Æskilegt rakastig innandyra er 30-50% en of hátt eða lágt rakastig getur haft slæm áhrif á híbýli. Flest slys í heimahúsum Algengasta orsök slysa í frítíma er við heimilisstörf og flest slys á börnum verða í heimahúsum. Því er mikilvægt að huga að forvörnum á heimilinu. Á námskeiðinu Vertu skrefi á undan sem ætlað er foreldrum um slysavarnir barna hjá Miðstöð slysavarna barna, er farið yfir gátlista um öryggi barna á heimilinu. Fjallað er um hvernig tryggja megi öryggi barna á heimilum og í bílum. Mælt er með að amma og afi skoði líka sitt heimili út frá gátlistanum. Öruggt umhverfi og eftirlit foreldra dregur mjög úr líkum á slysum fyrstu æviárin. Til þess að fyrirbyggja slys þurfa foreldrar og aðrir sem sinna börnunum að huga vel að umhverfi barnsins og þroska á hverju aldursskeiði fyrir sig. Þegar kemur að heimilinu þarf að skoða íverustaði heimilisins með gagnrýnum huga og þá er gott að hafa gátlistann til hliðsjónar til að kanna hvort eitthvað megi betur fara. Hversdagslegir hlutir geta reynst hættulegir í meðförum barna á mismunandi þroskastigum. Best er því að freista þess að koma í veg fyrir slys með því að huga að forvörnum í tíma. Höfundur er verkefnastjóri forvarna hjá Sjóvá.
Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson Skoðun
Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley Skoðun
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar
Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson Skoðun
Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley Skoðun