Alþjóðadagur kvenna Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar 8. mars 2023 20:01 Í dag á alþjóðadegi kvenna er yfirskrift dagsins „Embrace Equity“ en hvað þýðir það? Ég átti í nokkrum vandræðum við að koma þessu orði, „equity“, yfir á íslensku. Jafnræði, jöfnuður, jöfnun, að jafna voru þau hugtök sem helst komu upp í hugann. Að jafna getur í tilliti til fötlunar verið viðeigandi aðlögun til að jafna aðstæður og hlut milli einstaklinga. Það getur svo leitt til þess að samfélagið verði inngilt þar sem öll eru velkomin. Jöfnun eða jafnræði snýst um að skilja og viðurkenna að öll erum við ólík og við þurfum að viðurkenna að þessi munur getur skapað áskoranir og hindranir fyrir til dæmis fatlað fólk. Jöfnun snýst um að skapa jöfn skilyrði og gefa þannig öllum sanngjörn tækifæri til að ná árangri óháð bakgrunni eða aðstæðum. Jöfnun/jafnræði er hægt að skilgreina þannig að öllum sé veitt það sem þau þurfa til að ná árangri. Með öðrum orðum, það er ekki að gefa öllum nákvæmlega það sama. Ef við gefum öllum nákvæmlega það sama, og gerum ráð fyrir að það muni gera fólk jafnt, gerir það ráð fyrir að allir hafi byrjað á sama stað - og þetta getur verið mjög ónákvæmt vegna þess að folk er mismunandi. Hugtakið „sanngirni“ getur orðið erfitt þar sem oft er gert ráð fyrir að það þýði að allir fái það sama. Jafnrétti er ekki það sama og jöfnun/jafnræði. Það er t.d. óhugsandi að gefa tveimur einstkalingum, öðrum blindum og hinum sjáandi , bók til að lesa og segja að jafnt sé á komið með þeim þar sem þeir hafi báðir fengið bók. Til að jafna leikinn þarf að taka tillit til aðstæðna einstaklinganna. Blindur einstaklingur ætti að fá hljóðbók til að hlusta á meðan hinn sjáandi fengi lesbók, svo getur hljóðbók hentað báðum. Sú lausn myndi hinsvegar alls ekki henta heyrnarlausum eða heyrnaskertum. Það þarf því að hugsa í lausnum og hafa þarf misjafnar þarfir mismunandi fólks í huga. Það sama gildir ekki fyrir alla og réttlæti og sanngirni er aðeins náð þegar aðstæður fólks til upplifunar eða annarra hluta eru leystar á mismunandi hátt fyrir allskonar einstaklinga. Þannig njóta þeir til jafns við aðra. Þetta er í daglegu tali kallað viðeigandi aðlögun og þetta er réttlátt og sanngjarnt. Ég hef nú notað hjólastól í 15 ár, eða frá árinu 2007 og það sem ég hef lært og tileinkað mér á þeirri vegferð er ekkert lítið. Það er ýmislegt sem ég get ekki eins og áður, en það er líka margt sem ég get gert með öðrum aðferðum. Ég get vel farið út að hjóla fái ég farartæki sem dugar mér, t.d. handhjól sem jafnvel er rafknúið. Þannig gæti ég, og margir aðrir fatlaðir, notið útivistar og hreyfingar og samveru með öðrum. Það er nefnilega ekki þannig að fatlað fólk eigi að vera aðgreint frá samfélaginu í ýmsum úrræðum þar sem það sést ekki. Ekki frekar en konur eigi að vera alfarið heima – bak við eldavélina- eins og einhver miðaldra karlmaðurinn komst að orði. Við þurfum líka að meðtaka og breyta viðhorfi okkar gagnvart orðinu fötlun – því fötlun nær yfir svo ótrúlega margt, geðsjúkdóma, MND, mænuskaða, blindu, heyrnaleysi, vöðvarýrnun, þroskahömlun, ADHD o.s.frv. Það getur verið mikil fötlun og valdið einstaklingi verulegum erfiðleikum í lífinu að vera mjög lesblindur og fá ekki verkfæri til að „díla“ við lesblinduna. Það er ekki langt síðan einstaklingar voru afskrifaðir í skóla vegna lesblindu og þeir settir í tossabekki, eldklárir og skapandi einstaklingar sem kerfið skilaði brotinni sjálfsmynd og brostnum framtíðarvonum. Þarna tala ég um falda fötlun sem sést ekki utan á fólki. Sem betur fer hefur okkur farið fram þannig að í dag fá flest börn aðstoð og geta því haldið nokkuð heil út í lífið. Við sem samfélag erum að missa af frábærum, öflugum einstaklingum þegar við hugsum ekki út fyrir boxið, hugsum ekki í lausnum heldur í vandamálum og útilokum þar með fullt af fólki frá tækifærum lífsins. Og það er stór missir. Fatlaðar konur og fatlað fólk yfirleitt á erfitt með að fá störf við hæfi. Þar spila fordómar og þekkingarleysi stórt hlutverk. Bjóða þarf sveigjanleg störf og viðeigandi aðlögun og umfram allt þarf samfélagið að sýna hugrekki og takast á við að tryggja möguleika fatlaðra kvenna til atvinnuþátttöku. Ég trúi því að við getum flest verið sammála um að vinnustaðir séu líklegri til árangurs og betri afkomu sem hafa á að skipa fjölbreyttri flóru starfsfólks, bæði fólks af erlendum uppruna, konur, karlar, kynsegin og hinsegin, og fatlað fólk sem getur verið allt það sem upp er talið, með fjölbreytta menntun og bakgrunn. Þar koma mörg sjónarmið og sjónarhorn saman. Þar er víðsýni mikil og fólk með allskonar lausnir og nýjar nálganir á ýmis mál sem upp koma. Það er dýrmætt fyrir fyrirtæki og það er dýrmætt fyrir samfélagið. ÖBÍ réttindasamtök hafa barist lengi fyrir bættri stöðu fatlaðs fólks en í þeim hópi standa t.d. fatlaðar konur verst gagnvart hverskyns mismunun og ofbeldi. Breytum því! Konur um og yfir fimmtugt er sá hópur sem kemur stærstur inn á örorku á hverju ári, og við verðum að skilja hvað veldur og við verðum að gera úrbætur. Þessar konur eiga það flestar sammerkt að vera einstæðar mæður, hafa unnið láglaunastörf, jafnvel fleira en eitt og hafa að auki annast um nákominn ættingja. Það er ekki boðlegt að konur missi heilsu og starfsþrek á besta aldri sökum þrælkunar. Breytum því! Þið kæru konur, þið eruð hreyfiaflið, þið getið breytt svo miklu. Þið getið jafnað möguleika fólks, ráðið inn fatlað fólk – allskonar fólk í ykkar fyrirtæki og vinnustaði. Greitt götu þeirra sem þurfa viðeigandi aðlögun, jöfnun og sanngirni. Þið getið skapað verðmæti sem er dýrmætara en margt annað – samfélag þar sem öll tilheyra. Til hamingju með alþjóðadag kvenna! Höfundur er formaður ÖBÍ réttindasamtaka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þuríður Harpa Sigurðardóttir Mest lesið Halldór 29.03.2025 Halldór Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Skoðun Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Opið bréf til atvinnuvegaráðherra: 48 daga, nei takk Gísli Gunnar Marteinsson skrifar Skoðun Á nú að opinbera það að ég veit í rauninni ekki neitt? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Í dag á alþjóðadegi kvenna er yfirskrift dagsins „Embrace Equity“ en hvað þýðir það? Ég átti í nokkrum vandræðum við að koma þessu orði, „equity“, yfir á íslensku. Jafnræði, jöfnuður, jöfnun, að jafna voru þau hugtök sem helst komu upp í hugann. Að jafna getur í tilliti til fötlunar verið viðeigandi aðlögun til að jafna aðstæður og hlut milli einstaklinga. Það getur svo leitt til þess að samfélagið verði inngilt þar sem öll eru velkomin. Jöfnun eða jafnræði snýst um að skilja og viðurkenna að öll erum við ólík og við þurfum að viðurkenna að þessi munur getur skapað áskoranir og hindranir fyrir til dæmis fatlað fólk. Jöfnun snýst um að skapa jöfn skilyrði og gefa þannig öllum sanngjörn tækifæri til að ná árangri óháð bakgrunni eða aðstæðum. Jöfnun/jafnræði er hægt að skilgreina þannig að öllum sé veitt það sem þau þurfa til að ná árangri. Með öðrum orðum, það er ekki að gefa öllum nákvæmlega það sama. Ef við gefum öllum nákvæmlega það sama, og gerum ráð fyrir að það muni gera fólk jafnt, gerir það ráð fyrir að allir hafi byrjað á sama stað - og þetta getur verið mjög ónákvæmt vegna þess að folk er mismunandi. Hugtakið „sanngirni“ getur orðið erfitt þar sem oft er gert ráð fyrir að það þýði að allir fái það sama. Jafnrétti er ekki það sama og jöfnun/jafnræði. Það er t.d. óhugsandi að gefa tveimur einstkalingum, öðrum blindum og hinum sjáandi , bók til að lesa og segja að jafnt sé á komið með þeim þar sem þeir hafi báðir fengið bók. Til að jafna leikinn þarf að taka tillit til aðstæðna einstaklinganna. Blindur einstaklingur ætti að fá hljóðbók til að hlusta á meðan hinn sjáandi fengi lesbók, svo getur hljóðbók hentað báðum. Sú lausn myndi hinsvegar alls ekki henta heyrnarlausum eða heyrnaskertum. Það þarf því að hugsa í lausnum og hafa þarf misjafnar þarfir mismunandi fólks í huga. Það sama gildir ekki fyrir alla og réttlæti og sanngirni er aðeins náð þegar aðstæður fólks til upplifunar eða annarra hluta eru leystar á mismunandi hátt fyrir allskonar einstaklinga. Þannig njóta þeir til jafns við aðra. Þetta er í daglegu tali kallað viðeigandi aðlögun og þetta er réttlátt og sanngjarnt. Ég hef nú notað hjólastól í 15 ár, eða frá árinu 2007 og það sem ég hef lært og tileinkað mér á þeirri vegferð er ekkert lítið. Það er ýmislegt sem ég get ekki eins og áður, en það er líka margt sem ég get gert með öðrum aðferðum. Ég get vel farið út að hjóla fái ég farartæki sem dugar mér, t.d. handhjól sem jafnvel er rafknúið. Þannig gæti ég, og margir aðrir fatlaðir, notið útivistar og hreyfingar og samveru með öðrum. Það er nefnilega ekki þannig að fatlað fólk eigi að vera aðgreint frá samfélaginu í ýmsum úrræðum þar sem það sést ekki. Ekki frekar en konur eigi að vera alfarið heima – bak við eldavélina- eins og einhver miðaldra karlmaðurinn komst að orði. Við þurfum líka að meðtaka og breyta viðhorfi okkar gagnvart orðinu fötlun – því fötlun nær yfir svo ótrúlega margt, geðsjúkdóma, MND, mænuskaða, blindu, heyrnaleysi, vöðvarýrnun, þroskahömlun, ADHD o.s.frv. Það getur verið mikil fötlun og valdið einstaklingi verulegum erfiðleikum í lífinu að vera mjög lesblindur og fá ekki verkfæri til að „díla“ við lesblinduna. Það er ekki langt síðan einstaklingar voru afskrifaðir í skóla vegna lesblindu og þeir settir í tossabekki, eldklárir og skapandi einstaklingar sem kerfið skilaði brotinni sjálfsmynd og brostnum framtíðarvonum. Þarna tala ég um falda fötlun sem sést ekki utan á fólki. Sem betur fer hefur okkur farið fram þannig að í dag fá flest börn aðstoð og geta því haldið nokkuð heil út í lífið. Við sem samfélag erum að missa af frábærum, öflugum einstaklingum þegar við hugsum ekki út fyrir boxið, hugsum ekki í lausnum heldur í vandamálum og útilokum þar með fullt af fólki frá tækifærum lífsins. Og það er stór missir. Fatlaðar konur og fatlað fólk yfirleitt á erfitt með að fá störf við hæfi. Þar spila fordómar og þekkingarleysi stórt hlutverk. Bjóða þarf sveigjanleg störf og viðeigandi aðlögun og umfram allt þarf samfélagið að sýna hugrekki og takast á við að tryggja möguleika fatlaðra kvenna til atvinnuþátttöku. Ég trúi því að við getum flest verið sammála um að vinnustaðir séu líklegri til árangurs og betri afkomu sem hafa á að skipa fjölbreyttri flóru starfsfólks, bæði fólks af erlendum uppruna, konur, karlar, kynsegin og hinsegin, og fatlað fólk sem getur verið allt það sem upp er talið, með fjölbreytta menntun og bakgrunn. Þar koma mörg sjónarmið og sjónarhorn saman. Þar er víðsýni mikil og fólk með allskonar lausnir og nýjar nálganir á ýmis mál sem upp koma. Það er dýrmætt fyrir fyrirtæki og það er dýrmætt fyrir samfélagið. ÖBÍ réttindasamtök hafa barist lengi fyrir bættri stöðu fatlaðs fólks en í þeim hópi standa t.d. fatlaðar konur verst gagnvart hverskyns mismunun og ofbeldi. Breytum því! Konur um og yfir fimmtugt er sá hópur sem kemur stærstur inn á örorku á hverju ári, og við verðum að skilja hvað veldur og við verðum að gera úrbætur. Þessar konur eiga það flestar sammerkt að vera einstæðar mæður, hafa unnið láglaunastörf, jafnvel fleira en eitt og hafa að auki annast um nákominn ættingja. Það er ekki boðlegt að konur missi heilsu og starfsþrek á besta aldri sökum þrælkunar. Breytum því! Þið kæru konur, þið eruð hreyfiaflið, þið getið breytt svo miklu. Þið getið jafnað möguleika fólks, ráðið inn fatlað fólk – allskonar fólk í ykkar fyrirtæki og vinnustaði. Greitt götu þeirra sem þurfa viðeigandi aðlögun, jöfnun og sanngirni. Þið getið skapað verðmæti sem er dýrmætara en margt annað – samfélag þar sem öll tilheyra. Til hamingju með alþjóðadag kvenna! Höfundur er formaður ÖBÍ réttindasamtaka.
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun