Og mun reyndar nýtast til að framleiða rafmagn fyrir fleiri aðila en skip.
Í stuttu máli má segja að hugmyndin byggi á að nota vindinn þegar hægt er, í stað olíu.
„Ég var að kýta við eðlisfræðikennarann minn í MS og sagði við hann að ég væri sannfærður um að við færum aftur á seglskipaöldina. Myndum nota aftur vindinn til að ferja skipin, ekki aðeins olíu. Kennarinn fussaði og sveiaði og sagðist aldrei hafa heyrt aðra eins vitleysu,“ segir Óskar og hlær.
En viti menn: Í dag er allra ráða leitað til að finna umhverfisvænni leiðir í stað olíu.
Grænir styrkir er yfirskrift styrkjamóts sem haldið verður á Grand hótel á morgun. Þar verður kynning á styrkjum sem bjóðast á sviði umhverfis-, loftlags- og orkumála en dagskráin hefst klukkan 09.00. Í dag og á morgun ræðir Atvinnulífið við nýsköpunarfyrirtæki, sem hlotið hafa græna styrki.
Víkingar og gufuskip: Notuðu vindinn
Óskar og eiginkona hans, María Kristín Þrastardóttir, eru frumkvöðlarnir á bakvið fyrirtækið Sidewind. En María segir hugmyndina hafa komið frá Óskari.
Við eldhúsborðið heima.
„Við vorum eitthvað að ræða loftlagsmálin. Og hvað við gætum gert til að leggja okkar að mörkum. Ég viðurkenni að í mínu tilfelli var Greta Thunberg og hennar barátta að hafa áhrif. Því þetta var árið 2018. Ég endaði með að segja við Óskar: Hvers vegna dregur þú ekki fram eitthvað af þessum gömlu hugmyndum sem þú hefur verið með?“ segir María.
„Ég man að eðlisfræðikennarinn sagði á þessum tíma að skip yrðu alltaf keyrð áfram af olíu því það væri nóg af olíu til í heiminum. Ég var á náttúrufræðibraut og man að stuttu eftir þetta samtal, sagði náttúrufræðikennarinn að olía myndi einn daginn klárast í heiminum. Hún væri ekki ótakmörkuð auðlind,“ segir Óskar og bætir við:
Víkingarnir hefðu aldrei komist til Íslands á handaflinu einu saman. Þeir réru en nýttu sér vindinn í siglingum.
Það sama með gufuskipin. Þau voru kola- og olíudrifin en þó þannig að þau nýttu sér vindinn þegar vindurinn gaf.
Og ég hugsaði bara með mér: Ef mannkynið hefur notað vindinn í þúsundir ára, hlýtur að vera eitthvað vit í því.“
Óskar segir að á þessum menntaskólaárum hafi alls kyns hugmyndir verið í gangi um rafmagn og rafmagnsframleiðslu.
„Við vorum tveir vinir sem svindluðum okkur alltaf í verkfræðikeppnir í háskólanum sem Sigurður Richter stóð fyrir á þessum tíma. Við máttum auðvitað ekki taka þátt né svindla okkur svona inn í keppnirnar. En gerðum það og meira að segja rektorinn okkar í MS, sem tók skýrt fram að hann væri alfarið á móti öllu svindli, gaf okkur alltaf leyfi í viku til að undirbúa okkur undir keppnirnar,“ segir Óskar og skellihlær.
Meðal þess sem félagarnir þreyttu var hugmynd um rafmagnsbíl, þar sem þeir leystu úr því sjálfir að búa til batteríið til að drífa bílinn. Illa gekk að þróa batteríið og segir Óskar þá félaga hafa endað með því að láta bílinn ganga fyrir upptrekktri vekjaraklukku.
„Málið er að á þessum tíma var mjög dýrt að búa til orku. Í dag er kostnaðurinn aðeins þriðjungur af því sem orkuframleiðsla kostaði fyrir þrjátíu árum. Eftir tíu ár, er talað um að kostnaðurinn verði aðeins þriðjungur af því sem hann er í dag,“ segir Óskar.
Með hárblásara að hitta ráðherra
Í framhaldi af umræðunum við eldhúsborðið teiknaði Óskar upp mynd af því sem segja má að sé fyrsta teikningin af vindtúrbínu Sidewind.
„Þetta var léleg teikning. En við fórum samt að kanna málin og létum til dæmis skoða hvort það væri einhvers staðar í heiminum verið að vinna að sambærilegri hugmynd. Svo reyndist ekki vera og í framhaldinu fengum við einkaleyfi á Íslandi og er einkaleyfi í vinnslu annars staðar.,“ segir María.
„María er í rauninni sú sem dreif hugmyndina áfram og kom Sidewind á legg,“ segir Óskar og María bætir við:
„En við vissum ekkert hvert við áttum að leita. Þekktum nýsköpunarumhverfið ekki neitt. Byrjuðum meira að segja á því að fara á fundi með verkfræðistofum og skipafyrirtækjum. Sumum fannst hugmyndin ágæt, öðrum ekki.“
Til að útskýra hugmyndina betur fengu hjónin tölvuséní til að útbúa myndband. Þá var þeim bent á að leita til FabLab sem þau gerðu í Fjölbrautaskólanum í Breiðholti.
„Og þau eiginlega tóku að sér þar að búa til fyrsta líkanið af túrbínunni, sem var prentað með þrívíddarprentara. Við notuðum hárblásara til að keyra líkanið áfram. Sem mörgum ráðherrum fannst rosa sniðugt,“ segir Óskar og hjónin skella upp úr.
Ha, ráðherrum?
Já við fórum á fund til nokkurra ráðherra með hárblásara og boxið og kynntum þeim þannig hugmyndina,“
segir María og hjónunum er skemmt yfir minningunni.
„Enda var þetta fínasti hárblásari,“ segir Óskar og kímir.
Grænir styrkir
Næst var að velta fyrir sér hvernig hægt væri að smíða alvöru prótótýpu af túrbínunni. Því nú þyrfti að fara að skoða hvort hugmyndin myndi virka.
„Við fengum 20 milljóna króna styrk frá Tækniþróunarsjóði. Að framleiða prótótýpu kostaði meira en 20 milljónir króna og styrkirnir frá Rannís eru þannig að við fengum greitt í skömmtum. Það sem við gerðum var að bíða þar til við vorum komin með allan peninginn til okkar og réðumst þá í smíðina. Enda hefðum við ekki getað beðið aðila um að smíða þetta fyrir okkur gegn því að fá greitt fyrir verkið á tveimur árum,“ segir María.
Hjónin segja styrkjarumhverfið rosalega mikilvægt og geta gert útslagið um það hvort hugmyndir fara áfram eða ekki.
En vissulega hægi styrkjarumhverfið líka á.
„Það hefði til dæmis flýtt fyrir verkinu ef styrkurinn hefði hreinlega komið allur strax og hugmyndin bara metin sem 20 milljóna króna styrkur fyrir verkefnið og allt greitt út. Ef það hefði verið gert þannig, værum við tveimur árum á undan með allt núna.“
Í dag eru þau til dæmis í samstarfi við sex önnur lönd og þrettán önnur fyrirtæki sem hlotið hafa styrk hjá Evrópusambandinu.
„Öll hin fyrirtækin eru komin lengra en við með þróunina á sínum lausnum. Við erum því einu aðilarnir sem erum alveg í nýsköpuninni enn þá. Lausnirnar sem verið er að prófa og þróa eru allar þess eðlis að verið er að reyna að finna leiðir til að draga verulega úr olíunotkun skipaflutninga,“ segir María.
Þá segja hjónin það hafa gefist vel að vera með Maríu í forsvari í styrktarumsóknum.
„Evrópusambandið hefur augun sérstaklega opin fyrir verkefnum þar sem konur eru að taka þátt. Því þetta hefur verið svo karllægt umhverfi. Þegar við hlutum Evrópustyrkinn fyrst, var María eina konan í verkefninu. Núna hafa sem betur fer bæst við fleiri,“ segir Óskar.
Sidewind hefur líka fengið Vaxtarstyrk Tækniþróunarsjóðs og hjónin segja að grænu styrkirnir sem fyrirtækið hefur hlotið hafi í raun orðið til þess að hjólin fóru fyrir alvöru að snúast. Hægt var að smíða túrbínu í fullri stærð í 40 feta gámi og nú er unnið að því að fara að prufukeyra virknina.
Á styrktarmótinu á morgun mun María einmitt halda erindi fyrir hönd Sidewind og segja frá þeim styrkjum sem þau hafa fengið og nýst vel.
Ekki langt í framtíðina
Öll framleiðsla túrbínunnar er umhverfisvæn. Til dæmis er notað endurunnið og endurvinnanlegt plast og fleira sem lagt er áhersla á.
„Hugmyndin er samt ekki sú að túrbínan keyri skip áfram í stað olíu. Heldur að túrbínan nýti vindinn þegar hann gefur eins og gert var í gamla daga. Þannig er hægt að draga verulega úr olíunotkuninni og ef það tækist þó ekki væri nema um 3%, þá erum við samt að tala um rosalega háar tölur í olíusparnaði hjá stórum skipaflotum í heiminum,“ segir Óskar.
Eins og oftast gildir um frumkvöðla er fyrirtækið þó alls ekki komið á þann stað að geta staðið undir sér sem rekstur. Hjónin starfa því bæði í fullu starfi við annað. Óskar sem málarameistari og María sem viðskiptafræðingur hjá Deloitte.
„Við erum búin að vera saman síðan 1995 og eigum þrjú börn og þurfum auðvitað að eiga fyrir salti í grautinn,“ segir Óskar en hjónin eru fullviss um að á næstu árum breytist margt.
„Túrbínuna er reyndar hægt að nota fyrir ýmislegt annað. Þar sem vindurinn er nýttur til að framleiða orku. Við erum því að horfa til ýmissa annarra aðila en eingöngu skipafyrirtækja. Til dæmis fóðurprammar í laxeldi sem keyrðir eru með dísilolíu og hita upp vatn á köldum svæðum.. Það sem hefur nefnilega komið í ljós í þessu ferli síðustu misseri er að það er rosalega mikill áhugi á túrbínunni á landi líka. Draumurinn er því að túrbínan verði komin í einhvers konar fjöldaframleiðslu eftir tvö ár,“ segir Óskar.
