Pólitískt meðvitundarleysi ríkisstjórnar Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar 30. ágúst 2023 07:30 Í sumar hefur lítið heyrst frá ríkisstjórninni annað en hávær rifrildi innan úr stjórnarráðinu. Á sama tíma glímir almenningur við raunverulegan vanda. Vaxtahækkanir og verðbólga rýra ráðstöfunartekjur og óvissan um framhaldið er mikil. Sundruð ríkisstjórn virðist ekki geta starfað eftir skýrri stefnu í þágu almennings og ræðir það aðallega núna að leggja fram vantrauststillögu á sig sjálfa. Á meðan bíða mikilvæg verkefni næstu ríkisstjórnar. Ríkisstjórnar með pólitíska meðvitund og skýra sýn. Eitt loforð Þegar seinna kjörtímabil núverandi ríkisstjórnar hófst var loforð hennar í grunninn aðeins eitt: að ætla að starfa saman í 4 ár í viðbót. Skilaboðin til almennings voru þau að aðrar ríkisstjórnir hefðu skilað fólkinu í landinu hárri verðbólgu og háum vöxtum. Nú er kjörtímabilið hálfnað og stýrivextir hafa tólf-faldast. Þrátt fyrir það má búast við því að stjórnin tóri áfram í tvö ár, pólitískt meðvitundarlaus en ástandið sagt stöðugt. Ríkisstjórnin er stefnulaus í efnahagsmálum jafnt sem velferðarmálum. Hún er sundruð í löggæslumálum og húsnæðismálum, útlendingamálum sem orkumálum. Raunar í flestum þeim málum sem snerta venjulegt fólk í landinu. Millistéttin sem gleymdist Hvert sem maður kemur er fólk með hugann við efnahagsmálin. Tugþúsundir Íslendinga glíma við hærri afborganir og ungt fólk horfir fram á eignatilfærslu milli kynslóða vegna stöðunnar á fasteignamarkaði. Fyrstu kaupendur og millistéttin eiga ekkert skjól hjá ríkisstjórn í landi þar sem nafnvextir á húsnæðislánum eru 10,5%, margfalt á við vaxtastigið í öðrum löndum. Afborganir af húsnæðislánum hafa hækkað mikið og enn aðrir sjá hvernig höfuðstóll húsnæðislána hækkar þrátt fyrir að borgað sé af láninu mánaðarlega. Vaxtahækkanir bitna hart á ungu fólki og barnafjölskyldum með millitekjur og efri- millitekjur. Ríkisstjórnin hefur hins vegar eingöngu viljað beita húsnæðis-, vaxta- og barnabótum til að verja láglaunahópa meðan höggin dynja á millistéttinni. Þeim sömu og fjármagnað hafa aukinn jöfnuð um langt skeið. Og ekki lítur út fyrir að birta muni til í bráð. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sem var hér á landi fyrr á árinu metur stöðuna sem svo að tímabil hárra vaxta verði langt og erfitt. Í því sambandi verður að hafa í huga að aldrei hafa fleiri keypt sér sína fyrstu íbúð en á árunum 2020 og 2021. Vextir voru þá sögulega lágir. Þegar stýrivextir fóru að hækka var rúmur fjórðungur lántakenda með óverðtryggð lán á breytilegum vöxtum. Í ár munu svo 4.500 heimili bætast í þennan hóp og verða þá ekki lengur í skjóli þess að hafa fest vexti. Ruglingur fjármálaráðherra Þegar fjármálaráðherra kynnti fjárlög fyrir árið 2023 og fjármálaáætlun fyrir 2024-2028 þá spurðum við í Viðreisn hann að því hvort hann teldi þessar áætlanir myndu hafa jákvæð áhrif á vaxtastigið í landinu. Nú þegar dómurinn liggur fyrir hefur fjármálaráðherra komist að þeirri niðurstöðu að það sé bara ekki í hans verkahring að berjast gegn verðbólgu. Þrátt fyrir að skýrt sé talað um það í lögum um opinber fjármál að ríkisstjórninni beri að hafa stöðugleika að leiðarljósi. Eitthvað hefur það farið fram hjá ríkisstjórn sem beinlínis hefur að markmiði að boða samfelldan hallarekstur í tæpan áratug. Trúverðugar aðgerðir Nú þarf pólitíkin að sýna forystu og bregðast við þessu verðbólgu ástandi með trúverðugum aðgerðum. Það gerði Viðreisn einmitt við afgreiðslu fjárlaga fyrir árið 2023. Þá lögðum við fram tillögur til að verja millistéttina gegnum vaxtabóta- og húsnæðisbótakerfið sem og með greiðslum barnabóta. Við lögðum ein flokka fram hagræðingartillögur sem beindust að því að fara betur með fjármuni hjá hinu opinbera og að skuldir ríkisins yrðu greiddar niður á árinu. Við lögðum sömuleiðis til tekjuöflun fyrir ríkið með hækkun veiðigjalda og kolefnisskatta. Allar okkar tillögur spegluðu þá hugmyndafræði Viðreisnar að sýna verði ábyrgð í efnahagsmálum og fara vel með skattfé almennings, á sama tíma og leitað er leiða til að verja og styðja velferðarkerfin með bættri forgangsröðun. Um það snýst ábyrg hagstjórn, að fara vel með fjármuni ríkisins og sýna hófsemi í skattlagningu fólksins í landinu. Þannig er hægt að reka skynsamari velferðarstefnu en við upplifum í dag og forgangsraða í þágu almannahagsmuna. Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Viðreisn Alþingi Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson Skoðun VII. Aðförin að Ólafi Jóhannessyni Hafþór S. Ciesielski Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson Skoðun Halldór 29.03.2025 Halldór Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Sjá meira
Í sumar hefur lítið heyrst frá ríkisstjórninni annað en hávær rifrildi innan úr stjórnarráðinu. Á sama tíma glímir almenningur við raunverulegan vanda. Vaxtahækkanir og verðbólga rýra ráðstöfunartekjur og óvissan um framhaldið er mikil. Sundruð ríkisstjórn virðist ekki geta starfað eftir skýrri stefnu í þágu almennings og ræðir það aðallega núna að leggja fram vantrauststillögu á sig sjálfa. Á meðan bíða mikilvæg verkefni næstu ríkisstjórnar. Ríkisstjórnar með pólitíska meðvitund og skýra sýn. Eitt loforð Þegar seinna kjörtímabil núverandi ríkisstjórnar hófst var loforð hennar í grunninn aðeins eitt: að ætla að starfa saman í 4 ár í viðbót. Skilaboðin til almennings voru þau að aðrar ríkisstjórnir hefðu skilað fólkinu í landinu hárri verðbólgu og háum vöxtum. Nú er kjörtímabilið hálfnað og stýrivextir hafa tólf-faldast. Þrátt fyrir það má búast við því að stjórnin tóri áfram í tvö ár, pólitískt meðvitundarlaus en ástandið sagt stöðugt. Ríkisstjórnin er stefnulaus í efnahagsmálum jafnt sem velferðarmálum. Hún er sundruð í löggæslumálum og húsnæðismálum, útlendingamálum sem orkumálum. Raunar í flestum þeim málum sem snerta venjulegt fólk í landinu. Millistéttin sem gleymdist Hvert sem maður kemur er fólk með hugann við efnahagsmálin. Tugþúsundir Íslendinga glíma við hærri afborganir og ungt fólk horfir fram á eignatilfærslu milli kynslóða vegna stöðunnar á fasteignamarkaði. Fyrstu kaupendur og millistéttin eiga ekkert skjól hjá ríkisstjórn í landi þar sem nafnvextir á húsnæðislánum eru 10,5%, margfalt á við vaxtastigið í öðrum löndum. Afborganir af húsnæðislánum hafa hækkað mikið og enn aðrir sjá hvernig höfuðstóll húsnæðislána hækkar þrátt fyrir að borgað sé af láninu mánaðarlega. Vaxtahækkanir bitna hart á ungu fólki og barnafjölskyldum með millitekjur og efri- millitekjur. Ríkisstjórnin hefur hins vegar eingöngu viljað beita húsnæðis-, vaxta- og barnabótum til að verja láglaunahópa meðan höggin dynja á millistéttinni. Þeim sömu og fjármagnað hafa aukinn jöfnuð um langt skeið. Og ekki lítur út fyrir að birta muni til í bráð. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sem var hér á landi fyrr á árinu metur stöðuna sem svo að tímabil hárra vaxta verði langt og erfitt. Í því sambandi verður að hafa í huga að aldrei hafa fleiri keypt sér sína fyrstu íbúð en á árunum 2020 og 2021. Vextir voru þá sögulega lágir. Þegar stýrivextir fóru að hækka var rúmur fjórðungur lántakenda með óverðtryggð lán á breytilegum vöxtum. Í ár munu svo 4.500 heimili bætast í þennan hóp og verða þá ekki lengur í skjóli þess að hafa fest vexti. Ruglingur fjármálaráðherra Þegar fjármálaráðherra kynnti fjárlög fyrir árið 2023 og fjármálaáætlun fyrir 2024-2028 þá spurðum við í Viðreisn hann að því hvort hann teldi þessar áætlanir myndu hafa jákvæð áhrif á vaxtastigið í landinu. Nú þegar dómurinn liggur fyrir hefur fjármálaráðherra komist að þeirri niðurstöðu að það sé bara ekki í hans verkahring að berjast gegn verðbólgu. Þrátt fyrir að skýrt sé talað um það í lögum um opinber fjármál að ríkisstjórninni beri að hafa stöðugleika að leiðarljósi. Eitthvað hefur það farið fram hjá ríkisstjórn sem beinlínis hefur að markmiði að boða samfelldan hallarekstur í tæpan áratug. Trúverðugar aðgerðir Nú þarf pólitíkin að sýna forystu og bregðast við þessu verðbólgu ástandi með trúverðugum aðgerðum. Það gerði Viðreisn einmitt við afgreiðslu fjárlaga fyrir árið 2023. Þá lögðum við fram tillögur til að verja millistéttina gegnum vaxtabóta- og húsnæðisbótakerfið sem og með greiðslum barnabóta. Við lögðum ein flokka fram hagræðingartillögur sem beindust að því að fara betur með fjármuni hjá hinu opinbera og að skuldir ríkisins yrðu greiddar niður á árinu. Við lögðum sömuleiðis til tekjuöflun fyrir ríkið með hækkun veiðigjalda og kolefnisskatta. Allar okkar tillögur spegluðu þá hugmyndafræði Viðreisnar að sýna verði ábyrgð í efnahagsmálum og fara vel með skattfé almennings, á sama tíma og leitað er leiða til að verja og styðja velferðarkerfin með bættri forgangsröðun. Um það snýst ábyrg hagstjórn, að fara vel með fjármuni ríkisins og sýna hófsemi í skattlagningu fólksins í landinu. Þannig er hægt að reka skynsamari velferðarstefnu en við upplifum í dag og forgangsraða í þágu almannahagsmuna. Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar