Myndum greiða miklu meira Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 29. júlí 2024 08:00 Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið á einhverjum tímapunkti í framtíðinni liggur fyrir að við Íslendingar myndum alltaf greiða miklu meira til sambandsins en við fengjum til baka frá því í formi styrkja. Þetta hafa verið niðurstöður allra rannsókna sem gerðar hafa verið í þeim efnum. Við yrðum þannig á meðal þeirra ríkja innan Evrópusambandsins sem eru svonefndir nettó-greiðendur til þess. Meðal þess sem ríki Evrópusambandsins greiða til þess eru umfangsmikil fjárframlög sem taka mið af ákveðnu hlutfalli af landsframleiðslu þeirra, ákveðinni hlutdeild í greiddum virðisaukaskatti innan þeirra og öllum tollum á innfluttar vörur til þeirra frá ríkjum utan sambandsins auk annarra greiðslna. Í öllum tilfellum er um að ræða fjármuni sem koma fyrst og fremst úr vösum almennra skattgreiðenda í ríkjunum. Fyrir vikið var afar athyglisvert að lesa grein Gauta Kristmannssonar á Vísir.is fyrir helgi þar sem hann dró upp afar dökka mynd af framtíð Reykjanesskagans og vildi meina að við slíkar aðstæður kæmi sér vel að vera innan Evrópusambandsins til þess að komast í sjóði þess. Veruleikinn er hins vegar sá sem fyrr segir að við værum alltaf að greiða meira í sjóði sambandsins en það sem við gætum mögulega fengið úr þeim. Viðvarandi fjöldaatvinnuleysi Fleira varð Gauta að yrkisefni. Til að mynda gaf hann ekkert fyrir það að sjálfstæður gjaldmiðill væri ávísun á minna atvinnuleysi. Fjölmargir hefðu þannig misst vinnuna í kjölfar bankahrunsins 2008 og ófáir leitað út fyrir landsteinana að vinnu. Vissulega rétt þó það ástand hafi aðeins varað tímabundið. Miklu fleiri hafa hins vegar komið hingað til lands til vinnu á liðnum árum. Einkum frá Evrópusambandinu. Meðalatvinnuleysi á ársgrundvelli fór mest í 8,3% í kjölfar bankahrunsins. Árlegt meðalatvinnuleysi hefur verið um 4,3% hér á landi undanfarinn aldarfjórðung en um 10% á evrusvæðinu. Jafnvel á uppgangstímum hefur atvinnuleysi þar verið mun meira en hérlendis. Þá er atvinnuleysi innan svæðisins iðulega talsvert meira en innan Evrópusambandsins í heild. Það er að viðbættum ríkjum sem ekki nota evruna. Minna árlegt atvinnuleysi varð þannig í kjölfar bankahrunsins en hefur lengst af verið viðvarandi á evrusvæðinu. Sveiflur í hagkerfum hverfa enda ekki við það að festa gengið eins og fælist í upptöku evrunnar heldur koma einfaldlega fram annars staðar og þá yfirleitt í atvinnustiginu. Þá heitir sá stöðugleiki sem sagður er hafa ríkt á evrusvæðinu réttu nafni efnahagsleg stöðnun og þykir ekki beint æskilegur. Hraðbátarnir og olíuskipið Hvað kórónuveirufaraldurinn varðar, sem Gauti kaus að nefna sem dæmi um það að gott væri að vera í sem nánustum tengslum við Evrópusambandið, tók sambandið bæði seint og illa við sér varðandi bólusetningar og eftirleikurinn varð ekki betri. Þetta varð meðal annars til þess að ófá ríki þess, þar á meðal Þýzkaland, gáfust upp á seinaganginum hjá því og fóru að verða sér úti um bóluefni á eigin vegum. Framganga Evrópusambandsins var harðlega gagnrýnd af miklum Evrópusambandssinnum eins og til dæmis Guy Verhofstadt, fyrrverandi forseta þings sambandsins, sem sakaði það meðal annars um að hafa klúðrað samningum við lyfjaframleiðendur. Þannig hefði til að mynda verið fyrir að fara mjög óljósu orðalagi í samningunum varðandi afhendingartíma ólíkt til dæmis samningum Breta. Spurð út í seinagang Evrópusambandsins miðað við ýmis ríki utan þess gaf Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar sambandsins, þá skýringu í febrúar 2021 að ákvarðanaferlið innan þess væri flókið og tímafrekt: „Eitt og sér getur ríki verið eins og hraðbátur á meðan Evrópusambandið er meira eins og olíuskip,“ sagði von der Leyen. Með öðrum orðum svifaseint og lengi að bregðast við. Bölsýnistalið kemur ekki á óvart Framganga Evrópusambandsins vegna kórónuveirufaraldursins er ekkert einsdæmi þegar krísuástand hefur skapazt. Þannig hafa viðbrögð sambandsins ítrekað mislukkast með hliðstæðum hætti þegar miklir erfiðleikar hafa knúið dyra á liðnum árum. Hvort sem það hefur verið, fyrir utan kórónuveirufaraldurinn, efnahagskrísan fyrir 15 árum, flóttamannakrísan um miðjan síðasta áratug eða Úkraínustríðið. Hins vegar hefur samruninn innan Evrópusambandsins og forvera þess alla tíð þrifizt á krísum í samræmi við forskrift franska diplómatans Jean Monnet, sem hefur öðrum fremur verið nefndur faðir samrunaþróunarinnar, um að krísur yrðu drifkraftur hennar. Við þær aðstæður væri hægt að fá fólk til þess að taka ákvarðanir sem það væri annars mótfallið. Bölsýnistal Gauta kemur þannig ekki mjög á óvart. Við þetta bætist síðan til að mynda sá veruleiki að vægi ríkja innan Evrópusambandsins þegar teknar eru ákvarðanir á vettvangi þess fer fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru. Þar á meðal um sjávarútvegs- og orkumál sem skipta okkur Íslendinga afar miklu máli. Með öðrum orðum er auðvitað miklu betra hlutskipti að vera hraðbátur en svo gott sem áhrifalausir farþegar í svifaseinu olíuskipi. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Evrópusambandið Mest lesið Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson Skoðun Halldór 19.04.2025 Halldór Afleiðingar heimilisofbeldis og hvernig ofbeldismenn nota “kerfið” til að halda áfram ofbeldi Líf Steinunn Lárusdóttir Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? Skoðun Skoðun Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ef það líkist þjóðarmorði – þá er það þjóðarmorð! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar Skoðun Blóð, sviti og tár Jökull Jörgensen skrifar Skoðun Ertu knúin/n fram af verðugleika eða óverðugleika? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Er hægt að stjórna bæjarfélagi með óskhyggju? Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Sjá meira
Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið á einhverjum tímapunkti í framtíðinni liggur fyrir að við Íslendingar myndum alltaf greiða miklu meira til sambandsins en við fengjum til baka frá því í formi styrkja. Þetta hafa verið niðurstöður allra rannsókna sem gerðar hafa verið í þeim efnum. Við yrðum þannig á meðal þeirra ríkja innan Evrópusambandsins sem eru svonefndir nettó-greiðendur til þess. Meðal þess sem ríki Evrópusambandsins greiða til þess eru umfangsmikil fjárframlög sem taka mið af ákveðnu hlutfalli af landsframleiðslu þeirra, ákveðinni hlutdeild í greiddum virðisaukaskatti innan þeirra og öllum tollum á innfluttar vörur til þeirra frá ríkjum utan sambandsins auk annarra greiðslna. Í öllum tilfellum er um að ræða fjármuni sem koma fyrst og fremst úr vösum almennra skattgreiðenda í ríkjunum. Fyrir vikið var afar athyglisvert að lesa grein Gauta Kristmannssonar á Vísir.is fyrir helgi þar sem hann dró upp afar dökka mynd af framtíð Reykjanesskagans og vildi meina að við slíkar aðstæður kæmi sér vel að vera innan Evrópusambandsins til þess að komast í sjóði þess. Veruleikinn er hins vegar sá sem fyrr segir að við værum alltaf að greiða meira í sjóði sambandsins en það sem við gætum mögulega fengið úr þeim. Viðvarandi fjöldaatvinnuleysi Fleira varð Gauta að yrkisefni. Til að mynda gaf hann ekkert fyrir það að sjálfstæður gjaldmiðill væri ávísun á minna atvinnuleysi. Fjölmargir hefðu þannig misst vinnuna í kjölfar bankahrunsins 2008 og ófáir leitað út fyrir landsteinana að vinnu. Vissulega rétt þó það ástand hafi aðeins varað tímabundið. Miklu fleiri hafa hins vegar komið hingað til lands til vinnu á liðnum árum. Einkum frá Evrópusambandinu. Meðalatvinnuleysi á ársgrundvelli fór mest í 8,3% í kjölfar bankahrunsins. Árlegt meðalatvinnuleysi hefur verið um 4,3% hér á landi undanfarinn aldarfjórðung en um 10% á evrusvæðinu. Jafnvel á uppgangstímum hefur atvinnuleysi þar verið mun meira en hérlendis. Þá er atvinnuleysi innan svæðisins iðulega talsvert meira en innan Evrópusambandsins í heild. Það er að viðbættum ríkjum sem ekki nota evruna. Minna árlegt atvinnuleysi varð þannig í kjölfar bankahrunsins en hefur lengst af verið viðvarandi á evrusvæðinu. Sveiflur í hagkerfum hverfa enda ekki við það að festa gengið eins og fælist í upptöku evrunnar heldur koma einfaldlega fram annars staðar og þá yfirleitt í atvinnustiginu. Þá heitir sá stöðugleiki sem sagður er hafa ríkt á evrusvæðinu réttu nafni efnahagsleg stöðnun og þykir ekki beint æskilegur. Hraðbátarnir og olíuskipið Hvað kórónuveirufaraldurinn varðar, sem Gauti kaus að nefna sem dæmi um það að gott væri að vera í sem nánustum tengslum við Evrópusambandið, tók sambandið bæði seint og illa við sér varðandi bólusetningar og eftirleikurinn varð ekki betri. Þetta varð meðal annars til þess að ófá ríki þess, þar á meðal Þýzkaland, gáfust upp á seinaganginum hjá því og fóru að verða sér úti um bóluefni á eigin vegum. Framganga Evrópusambandsins var harðlega gagnrýnd af miklum Evrópusambandssinnum eins og til dæmis Guy Verhofstadt, fyrrverandi forseta þings sambandsins, sem sakaði það meðal annars um að hafa klúðrað samningum við lyfjaframleiðendur. Þannig hefði til að mynda verið fyrir að fara mjög óljósu orðalagi í samningunum varðandi afhendingartíma ólíkt til dæmis samningum Breta. Spurð út í seinagang Evrópusambandsins miðað við ýmis ríki utan þess gaf Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar sambandsins, þá skýringu í febrúar 2021 að ákvarðanaferlið innan þess væri flókið og tímafrekt: „Eitt og sér getur ríki verið eins og hraðbátur á meðan Evrópusambandið er meira eins og olíuskip,“ sagði von der Leyen. Með öðrum orðum svifaseint og lengi að bregðast við. Bölsýnistalið kemur ekki á óvart Framganga Evrópusambandsins vegna kórónuveirufaraldursins er ekkert einsdæmi þegar krísuástand hefur skapazt. Þannig hafa viðbrögð sambandsins ítrekað mislukkast með hliðstæðum hætti þegar miklir erfiðleikar hafa knúið dyra á liðnum árum. Hvort sem það hefur verið, fyrir utan kórónuveirufaraldurinn, efnahagskrísan fyrir 15 árum, flóttamannakrísan um miðjan síðasta áratug eða Úkraínustríðið. Hins vegar hefur samruninn innan Evrópusambandsins og forvera þess alla tíð þrifizt á krísum í samræmi við forskrift franska diplómatans Jean Monnet, sem hefur öðrum fremur verið nefndur faðir samrunaþróunarinnar, um að krísur yrðu drifkraftur hennar. Við þær aðstæður væri hægt að fá fólk til þess að taka ákvarðanir sem það væri annars mótfallið. Bölsýnistal Gauta kemur þannig ekki mjög á óvart. Við þetta bætist síðan til að mynda sá veruleiki að vægi ríkja innan Evrópusambandsins þegar teknar eru ákvarðanir á vettvangi þess fer fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru. Þar á meðal um sjávarútvegs- og orkumál sem skipta okkur Íslendinga afar miklu máli. Með öðrum orðum er auðvitað miklu betra hlutskipti að vera hraðbátur en svo gott sem áhrifalausir farþegar í svifaseinu olíuskipi. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Afleiðingar heimilisofbeldis og hvernig ofbeldismenn nota “kerfið” til að halda áfram ofbeldi Líf Steinunn Lárusdóttir Skoðun
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar
Afleiðingar heimilisofbeldis og hvernig ofbeldismenn nota “kerfið” til að halda áfram ofbeldi Líf Steinunn Lárusdóttir Skoðun