Velferðarsamfélag í fremsta flokki eigi að vera komið lengra Fanndís Birna Logadóttir skrifar 7. mars 2023 21:23 Linda Hrönn Þórisdóttir, verkefnastjóri innlendra verkefna hjá Barnaheillum. Vísir/Egill Um tíu þúsund börn búa við fátækt á Íslandi og fjölgar þeim milli ára. Leiðtogi hjá Barnaheillum segir fólk festast í fátæktargildru, sem erfitt reynist að komast út úr og erfist jafnvel milli kynslóða. Mismunun eigi sér stað til að mynda þegar kemur að geðheilbrigðisþjónustu. Stjórnvöld þurfi að marka stefnu, sem hingað til hefur ekki verið til staðar, og uppræta fátækt í eitt skipti fyrir öll. Evrópuhópur Barnaheilla birti í dag nýja skýrslu þar sem farið er yfir fátækt barna í Evrópu en í skýrslunni segir að um sé að ræða útbreitt vandamál sem aðeins fari versnandi. Heimsfaraldur og stríðið í Úkraínu hafi þá gert það að verkum að mismunum hafi aukist og krísuástand blasi við. Er því talið líklegt að fátækt meðal barna muni aukast. Á Íslandi jókst fjöldi barna sem búa við fátækt úr 12,7 prósent árið 2020 í 13,1 prósent árið 2021. Börn utan höfuðborgarsvæðisins eru líklegri til að búa við fátækt en þar er hlutfallið 15,8 prósent. Um tíu þúsund börn búa við fátækt í dag og til viðbótar eiga 24,1 prósent heimila í erfiðleikum með að ná endum saman. Engin sérstök skilgreining er til staðar á því hvað teljist fátækt en ákveðnir alþjóðlegir matskvarðar, meðal annars frá Eurostat. Linda Hrönn Þórisdóttir, leiðtogi innlendra verkefna hjá Barnaheillum, bendir á að horft sé á laun foreldra og í hvað ráðstöfunartekjur eru að fara, til að mynda matvæli og húsnæði sem bæði hefur hækkað mikið undanfarið í verðbólgunni. „Yfirleitt er það húsnæðiskosturinn sem er skoðaður, sem er auðvitað stór hluti af ráðstöfunartekjum fólks. Það er nú bara þannig að þeir sem eru á leigumarkaðinum hér á landi hafa í mörgum tilfellum fests í ákveðinni fátæktargildru, komast ekki út úr leiguhúsnæði, geta ekki lagt fyrir og átt öruggt húsnæði,“ segir Linda. „Það að lenda í svona fátæktargildru veldur því að þetta erfist oft á milli kynslóða, því miður, og börn eiga sér oft ekki jafn mörg tækifæri og jafnaldrar þeirra að komast út úr þessu. Þetta verður til þess að þau missa oft af því tækifæri að stunda tómstundir, jafnt á við jafnaldra sína, því það er yfirleitt fyrsti þátturinn sem foreldrar taka út þegar lítið er eftir af tekjum,“ segir hún enn fremur. Í þeim tilvikum er hætta á félagslegri útilokun þar sem þau fá ekki sömu tækifæri til að þroskast félagslega. Þá séu brotalamirnar víðar, allt hangi þetta saman og hafi áhrif á geðheilsu barna. „Það er annar þáttur sem að kemur líka fram í þessari skýrslu, það er aðgangur að geðheilbrigðisþjónustu, þar sem foreldrar þurfa að borga gríðarlega háan kostnað til þess að fara til sálfræðings með barnið sitt. Í barnasáttmálanum er bann við mismunun en það á sér stað gríðarleg mismunun þarna,“ segir Linda. Tryggja þurfi jöfn tækifæri til heilsu, menntunar, verndar og þátttöku og leggja þau til ýmsar tillögur að úrbótum, til að mynda í skólakerfinu. „Það sitja ekki öll börn við sama borðið því miður og þarna þurfum við að stíga fast niður. Við sem velferðarsamfélag í fremsta flokki árið 2023 eigum að vera komin lengra,“ segir hún. Stjórnvöld þurfi að marka stefnu og útrýma fátækt fyrir fullt og allt Stjórnvöld samþykktu heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna árið 2015 og skuldbundu sig þar með að minnka fátækt um helming fyrir árið 2030. Frá þeim tíma hafa stjórnvöld þó ekki sett sér heildstæða stefnu í málaflokknum, líkt og önnur lönd hafa gert. Barnaheill stendur fyrir undirskriftarsöfnun vegna málsins. „Við óskum og biðlum til stjórnvalda að setja sér stefnu í þessum málaflokki og uppræta fátækt í eitt skipti fyrir öll hér á landi, það á ekki að líðast,“ segir Linda. Hún segist mjög bjartsýn á að stjórnvöld verði við áskoruninni og bendir á að margt gott hafi áunnist hér á landi. Margir góðir þættir séu í farsældarlöggjöfinni, sem unnið er að því að innleiða, og eru kerfin farin að vinna saman. Þá sé íslenska módelið notað víða, varðandi snemmtækt ígrip, en ganga þurfi alla leið til að draga úr fátækt. „Meðan við erum ekki enn búin að móta okkur stefnu um hvernig við ætlum að fara að því þá er mjög erfitt að segja til um hvert við ætlum að fara í þessu. Eins og tölurnar sýna núna þá hefur fátækt aukist þannig eitthvað erum við ekki að gera rétt í þessum málaflokki og þess vegna þurfum við að stíga fastar niður og hvetjum núna stjórnvöld til þess að gefa í,“ segir Linda. „Það vilja allir að hér alist upp hamingjusöm börn sem að eru heildsteypt, hafa góða sjálfsmynd og góða trú á sjálfum sér. Það er undirstaðan fyrir framtíð landsins, en til þess að svo megi verða þá þurfum við öll að leggjast á eitt. Að mismuna börnum er bara eitthvað sem á ekki að fyrirfinnast,“ segir hún enn fremur. Börn og uppeldi Verðlag Húsnæðismál Réttindi barna Fjölskyldumál Félagsmál Geðheilbrigði Tengdar fréttir „Við eigum í öllum okkar verkum að stefna að því útrýma fátækt“ Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra flutti áramótaávarp sitt í gærkvöldi. Meðal þess sem forsætisráðherra ræddi í ávarpinu var launamunur kynjanna, staða íslenskrar tungu, líðan barna og ungmenna og velsæld landsmanna. 1. janúar 2023 09:07 Mest lesið Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Innlent Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Innlent Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Innlent Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Innlent Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Innlent Vance átti í skoðanaskiptum við hægri hönd páfans Erlent Samsetning lyfja gæti komið í veg fyrir þúsundir hjartaáfalla Erlent Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Innlent Maðurinn er laus úr haldi Innlent Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Innlent Fleiri fréttir Margar fjölskyldur fastar í fátækt svo árum skiptir Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Gagnrýnir dómsmálaráðherra fyrir að fara með rangt mál um dvalarleyfi Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Maðurinn er laus úr haldi „Við megum mótmæla því að verið sé að drepa saklaust fólk“ Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Falla frá gjaldskrárhækkunum og árásir á tímum vopnahlés Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Vestfjarðaleiðin verði Hringvegur númer tvö Ferill fyrrum forsætisráðherra og verðlaunaður sagnfræðingur í Sprengisandi Rólegheitaveður á páskadag Ökumaður undir aldri í bílaeltingarleik við lögreglu Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Engin tengsl milli þolenda og gerenda Tortryggni í garð Rússa og ungmennaráð sem fékk ekkert að segja Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Handtekinn á Húsavík með tölvert magn fíkniefna Bora tilraunaholu til að framleiða heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu „Það er eitthvað við það að vera hérna“ Koma strandaglópunum heim í kvöld Áhyggjuefni að brotaþolar treysti ekki dómstólum Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Fólskuleg líkamsárás og strandaglópar í suðri „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Sjá meira
Evrópuhópur Barnaheilla birti í dag nýja skýrslu þar sem farið er yfir fátækt barna í Evrópu en í skýrslunni segir að um sé að ræða útbreitt vandamál sem aðeins fari versnandi. Heimsfaraldur og stríðið í Úkraínu hafi þá gert það að verkum að mismunum hafi aukist og krísuástand blasi við. Er því talið líklegt að fátækt meðal barna muni aukast. Á Íslandi jókst fjöldi barna sem búa við fátækt úr 12,7 prósent árið 2020 í 13,1 prósent árið 2021. Börn utan höfuðborgarsvæðisins eru líklegri til að búa við fátækt en þar er hlutfallið 15,8 prósent. Um tíu þúsund börn búa við fátækt í dag og til viðbótar eiga 24,1 prósent heimila í erfiðleikum með að ná endum saman. Engin sérstök skilgreining er til staðar á því hvað teljist fátækt en ákveðnir alþjóðlegir matskvarðar, meðal annars frá Eurostat. Linda Hrönn Þórisdóttir, leiðtogi innlendra verkefna hjá Barnaheillum, bendir á að horft sé á laun foreldra og í hvað ráðstöfunartekjur eru að fara, til að mynda matvæli og húsnæði sem bæði hefur hækkað mikið undanfarið í verðbólgunni. „Yfirleitt er það húsnæðiskosturinn sem er skoðaður, sem er auðvitað stór hluti af ráðstöfunartekjum fólks. Það er nú bara þannig að þeir sem eru á leigumarkaðinum hér á landi hafa í mörgum tilfellum fests í ákveðinni fátæktargildru, komast ekki út úr leiguhúsnæði, geta ekki lagt fyrir og átt öruggt húsnæði,“ segir Linda. „Það að lenda í svona fátæktargildru veldur því að þetta erfist oft á milli kynslóða, því miður, og börn eiga sér oft ekki jafn mörg tækifæri og jafnaldrar þeirra að komast út úr þessu. Þetta verður til þess að þau missa oft af því tækifæri að stunda tómstundir, jafnt á við jafnaldra sína, því það er yfirleitt fyrsti þátturinn sem foreldrar taka út þegar lítið er eftir af tekjum,“ segir hún enn fremur. Í þeim tilvikum er hætta á félagslegri útilokun þar sem þau fá ekki sömu tækifæri til að þroskast félagslega. Þá séu brotalamirnar víðar, allt hangi þetta saman og hafi áhrif á geðheilsu barna. „Það er annar þáttur sem að kemur líka fram í þessari skýrslu, það er aðgangur að geðheilbrigðisþjónustu, þar sem foreldrar þurfa að borga gríðarlega háan kostnað til þess að fara til sálfræðings með barnið sitt. Í barnasáttmálanum er bann við mismunun en það á sér stað gríðarleg mismunun þarna,“ segir Linda. Tryggja þurfi jöfn tækifæri til heilsu, menntunar, verndar og þátttöku og leggja þau til ýmsar tillögur að úrbótum, til að mynda í skólakerfinu. „Það sitja ekki öll börn við sama borðið því miður og þarna þurfum við að stíga fast niður. Við sem velferðarsamfélag í fremsta flokki árið 2023 eigum að vera komin lengra,“ segir hún. Stjórnvöld þurfi að marka stefnu og útrýma fátækt fyrir fullt og allt Stjórnvöld samþykktu heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna árið 2015 og skuldbundu sig þar með að minnka fátækt um helming fyrir árið 2030. Frá þeim tíma hafa stjórnvöld þó ekki sett sér heildstæða stefnu í málaflokknum, líkt og önnur lönd hafa gert. Barnaheill stendur fyrir undirskriftarsöfnun vegna málsins. „Við óskum og biðlum til stjórnvalda að setja sér stefnu í þessum málaflokki og uppræta fátækt í eitt skipti fyrir öll hér á landi, það á ekki að líðast,“ segir Linda. Hún segist mjög bjartsýn á að stjórnvöld verði við áskoruninni og bendir á að margt gott hafi áunnist hér á landi. Margir góðir þættir séu í farsældarlöggjöfinni, sem unnið er að því að innleiða, og eru kerfin farin að vinna saman. Þá sé íslenska módelið notað víða, varðandi snemmtækt ígrip, en ganga þurfi alla leið til að draga úr fátækt. „Meðan við erum ekki enn búin að móta okkur stefnu um hvernig við ætlum að fara að því þá er mjög erfitt að segja til um hvert við ætlum að fara í þessu. Eins og tölurnar sýna núna þá hefur fátækt aukist þannig eitthvað erum við ekki að gera rétt í þessum málaflokki og þess vegna þurfum við að stíga fastar niður og hvetjum núna stjórnvöld til þess að gefa í,“ segir Linda. „Það vilja allir að hér alist upp hamingjusöm börn sem að eru heildsteypt, hafa góða sjálfsmynd og góða trú á sjálfum sér. Það er undirstaðan fyrir framtíð landsins, en til þess að svo megi verða þá þurfum við öll að leggjast á eitt. Að mismuna börnum er bara eitthvað sem á ekki að fyrirfinnast,“ segir hún enn fremur.
Börn og uppeldi Verðlag Húsnæðismál Réttindi barna Fjölskyldumál Félagsmál Geðheilbrigði Tengdar fréttir „Við eigum í öllum okkar verkum að stefna að því útrýma fátækt“ Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra flutti áramótaávarp sitt í gærkvöldi. Meðal þess sem forsætisráðherra ræddi í ávarpinu var launamunur kynjanna, staða íslenskrar tungu, líðan barna og ungmenna og velsæld landsmanna. 1. janúar 2023 09:07 Mest lesið Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Innlent Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Innlent Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Innlent Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Innlent Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Innlent Vance átti í skoðanaskiptum við hægri hönd páfans Erlent Samsetning lyfja gæti komið í veg fyrir þúsundir hjartaáfalla Erlent Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Innlent Maðurinn er laus úr haldi Innlent Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Innlent Fleiri fréttir Margar fjölskyldur fastar í fátækt svo árum skiptir Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Gagnrýnir dómsmálaráðherra fyrir að fara með rangt mál um dvalarleyfi Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Maðurinn er laus úr haldi „Við megum mótmæla því að verið sé að drepa saklaust fólk“ Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Falla frá gjaldskrárhækkunum og árásir á tímum vopnahlés Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Vestfjarðaleiðin verði Hringvegur númer tvö Ferill fyrrum forsætisráðherra og verðlaunaður sagnfræðingur í Sprengisandi Rólegheitaveður á páskadag Ökumaður undir aldri í bílaeltingarleik við lögreglu Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Engin tengsl milli þolenda og gerenda Tortryggni í garð Rússa og ungmennaráð sem fékk ekkert að segja Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Handtekinn á Húsavík með tölvert magn fíkniefna Bora tilraunaholu til að framleiða heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu „Það er eitthvað við það að vera hérna“ Koma strandaglópunum heim í kvöld Áhyggjuefni að brotaþolar treysti ekki dómstólum Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Fólskuleg líkamsárás og strandaglópar í suðri „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Sjá meira
„Við eigum í öllum okkar verkum að stefna að því útrýma fátækt“ Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra flutti áramótaávarp sitt í gærkvöldi. Meðal þess sem forsætisráðherra ræddi í ávarpinu var launamunur kynjanna, staða íslenskrar tungu, líðan barna og ungmenna og velsæld landsmanna. 1. janúar 2023 09:07