Sigurvegarar en ekki stofnun

Forstjóri Posta, færeyska póstsins, segir að hugarfarsbreyting og aðlögun að breyttum tímum hafi leikið lykilhlutverk í að snúa rekstri fyrirtækisins við. Rekstur póstfyrirtækja víða um Evrópu, Ísland þar ekki undanskilið, er erfiður en undanfarið hefur Posta skilað hagnaði.

Fyrir jól samþykkti Alþingi heimild til að lána Íslandspósti ohf. (ÍSP) 1,5 milljarða króna til að bregðast við lausafjárvanda fyrirtækisins og forða því frá gjaldþroti. Á sama tíma samþykkti færeyska Løgtingið heimild til að einkavæða Posta.

Fyrirtækin eru um margt lík og hafa staðið frammi fyrir svipuðum áskorunum. Bréf eru á miklu undanhaldi og hefur fækkað um 80 prósent í Færeyjum frá aldamótum en um tvo þriðju hér heima. Á sama tíma hefur orðið sprenging í sendingum frá útlöndum. Hér heima er ÍSP í samkeppni á flutningamarkaði en Posta er einnig með sjó- og flugfrakt og hefur náð miklum árangri í stafrænum lausnum. Síðastliðinn október opnaði Posta útibú í Danmörku sem virkar sem milliliður fyrir vefverslanir sem ekki senda til Færeyja og Grænlands auk hefðbundinna sendinga til landanna.

Breytt í fyrirtæki

„Þegar ég tók við sem forstjóri 2011 var Posta mjög nálægt gjaldþroti. Síðan þá hefur mikil vinna stjórnar og stjórnenda farið í að auka sjálfvirkni og skilvirkni og að einblína á svið þar sem við getum vaxið en sú áætlun var nokkuð aggressíf,“ segir Joel undir Leitinum, forstjóri Posta.

Þær breytingar sem gerðar voru hafa sannarlega skilað árangri en á árunum 2013-2017 hefur fyrirtækið hagnast um rúmlega 14,4 milljónir danskra króna eða um 260 milljónir íslenskar miðað við gengi dagsins í dag. EBITDA á tímabilinu hefur verið um 10-12 prósent af veltu.

„Það þurfti að breyta Posta úr ríkisstofnun og yfir í fyrirtæki,“ segir Joel. Meðal annars hafi verið gerðar breytingar í hópi stjórnenda, þeim fækkað og fengin inn reynsla úr öðrum geirum. „Þetta var nokkuð erfitt en undanfarið hefur trú á verkefninu aukist og nú höfum við þetta sigurhugarfar sem þarf.“

Lagt var í fjárfestingar til að auka sjálfvirkni og flýta fyrir allri vinnslu en milli 2012 og 2017 fækkaði stöðugildum Posta um tæpan fjórðung. Fjölgun hjá ÍSP á sama tíma var tæp átta prósent.

Líkt og ÍSP hefur Posta fækkað pósthúsum en þar ytra eru nær engin eftir. Þó ÍSP hafi fækkað pósthúsum lagði fyrirtækið í mikla fjárfestingu í að byggja ný pósthús. Á árunum 2006-2008 var fjárfest í fasteignum og lóðum fyrir tæplega 1,5 milljarða og árið 2017 var ákveðið að byggja nýtt pósthús á Selfossi og stækka flutningamiðstöðina á Stórhöfða. Það kostaði rúman milljarð.

Vilja eyða pósthúsum

„Markmið okkar er í raun að útrýma pósthúsum alfarið. Tími þeirra er liðinn. Við stefnum á að í ár geti viðskiptavinir afhent og sótt pakka í verslunum og bensínstöðvum. Þá bjóðum við einnig upp á að senda eða sækja heim að dyrum. Það er bæði ódýrara fyrir okkur og oft hentugra fyrir fólk,“ segir Joel.

Danmörk kemur fram fyrir hönd Færeyja hjá Alþjóðapóstsambandinu UPU. Joel segir að kostnaður vegna „Kínasendinga“ hjá Posta sé afar lágur en sé verðmæti sendinga til landsins undir 300 dönskum krónum, um 5.400 krónur íslenskar, leggst enginn tollur og þar með tollafgreiðslugjöld á þær. „Það gerir okkur kleift að koma þeim hraðar frá okkur og spara mikinn kostnað,“ segir Joel.

Þessu til viðbótar eru allar tilkynningar til viðskiptavina komnar í þar til gert smáforrit, Posta Digital, og þar er hægt að tollafgreiða sendingar. Markmið Posta er að allir viðskiptavinir nýti þá lausn. ÍSP reyndi einnig að koma stafrænum lausnum á fót í gegnum dótturfélag sitt ePóst. Það fyrirtæki varð undir í samkeppni við Ísland.is, verkefni forsætisráðuneytisins, og Greiðsluveituna en sú er í eigu Seðlabanka Íslands. Tap ríkisfyrirtækisins ÍSP vegna ePósts, sem þarna varð undir í samkeppni við ríkið, nemur um hálfum milljarði króna.

Posta, sem áður hét Postverk Føroya, var gert að hlutafélagi árið 2006. Stjórn fyrirtækisins er skipuð af vinnumálaráðuneytinu en ekki er um pólitíska bitlinga að ræða.

„Það eru pólitíkusar sem ákveða hverjir sitja í stjórn en allir stjórnarmenn hafa mikla reynslu úr viðskiptalífinu. Slíkt verður að vera til staðar. Annars væri allt erfiðara,“ segir Joel.