167 ára „vand­ræða­barn banka­kerfisins“ heyrir sögunni til

Tilkynnt var um helgina að stærsti banki Sviss, bankinn UBS, myndi taka yfir nærststærsta banka Sviss, umræddan Credit Suisse. Samruninn er að undirlagi svissneskra yfirvalda sem hafa liðkað mjög fyrir samrunanum, enda talið að „stjórnlaust fall Credit Suisse myndi hafa óútreiknanlegar afleiðingar á landið og alþjóðlega fjármálakerfið,“ eins og haft var eftir Alain Berset forseta Sviss, á blaðamannafundi í gær þar sem samningurinn var tilkynntur.

Kaupverðið er um þrír milljarðar dollarar, sem er lægri upphæð en markaðsvirði Credit Suisse (CS), var fyrir helgi, enda hefur hlutabréfaverð bankans fallið mjög í dag.

Vandræðabarn bankakerfisins

Saga CS er afskaplega löng og um er að ræða einn helsta bankann í alþjóðafjármálakerfinu. Bankinn rekur sögu sína aftur til ársins 1856 þegar hann var stofnaður til að fjármagna stækkun lestarkerfisins í Sviss.

Bankinn hefur sérhæft sig í að þjónusta vellauðuga viðskiptavini um heim allan og er af þeim sökum talin vera kerfislega mikilvægur banki, sem er ein af ástæðum þess að svissnesk yfirvöld lögðu mikla áherslu á að bjarga bankanum.

En þrátt fyrir langa sögu bankans hafa síðustu ár reynst bankanum afar erfið. Í viðtali við mbl.is um helgina lýsti greinandinn Snorri Jakobsson, eigandi Jakobsson Capital, bankanum sem tossanum í bekknum. Orð hans eru endurómuð í umfjöllun Wall Street Journal þar sem fram kemur að litið hafi verið á bankann undanfarin ár sem vandræðabarn fjármálakerfisins

Órói undanfarinna vikna á alþjóðlegum fjármálamarkaði hefur reynst bankanum erfiður. Fall tveggja banka í Bandaríkjunum hafa gert fjárfesta óstyrka sem haft hefur sín áhrif, þar með á Credit Suisse.

Yfirlýsing frá Sádí-Arabíu kom sér illa

Þar sem bankinn stóð óstyrkum fótum áður en núverandi órói skall á reyndist hann illa í stakk búinn til að glíma við áföll. Í frétt Wall Street Journal er vísað í að staða Credit Suisse hafi orðið dökk í vikunni þegar stærsti einstaki hluthafi bankans, Saudi National Bank, tilkynnti að hann myndi ekki auka við hlut sinn í Credit Suisse.

Þetta kom sér illa fyrir svissneska bankann á ögurstundu þegar áhyggjur af stöðu bankans höfðu farið vaxandi, áður en yfirlýsing Saudi National Bank var birt.

Yfirlýsingin var eins og olía á eldinn og efasemdir fjárfesta um lífvænleika bankans fóru vaxandi. Hlutabréfaverð bankans féll í vikunni og fjárfestar tóku sér í auknum mæli stöðu gegn bankanum.

Evrópski seðlabankinn brást við með því að veita bankanum umfangsmikla björgunarlínu í formi milljarða dollara lánalínu. Það samsvarar til 7.700 milljarða króna. Um sexföld fjárlög íslenska ríkisins.

En allt kom fyrir ekki og um helgina var ákveðið að UBS tæki yfir bankann, sem fyrr segir.

Gríðarlegt tap

Nýleg vandræði bankans hafa verið rakin til þriggja þátta á undanförnum árum, þó að tína mætti fleiri þætti til. Mikils taps vegna lélegra fjárfestinga og brottfall viðskiptavina.

Bankinn hefur á undanförnum árum tapað gríðarlega háum fjárhæðum vegna viðskipta við tvo fyrirtæki. Greensill Capital og Archegos Capital sem fóru bæði á hausinn á nærri sama tíma, í mars 2021.

Fjallað var um vandræðasögu Credit Suisse á Vísi í febrúar á síðasta ári.

Greensill Capital var breskt fyrirtæki sem sérhæfði sig í svokölluðum reikningakaupum (faktoring). Félagið fór laglega á hausinn fyrir tveimur árum síðan eftir að lánadrottnar þess bökkuðu út úr stuðningi við fyrirtækið vegna mikilla viðskipta við stálfyrirtækið GFG Alliance. Þegar það fyrirtæki lenti í vandræðum lenti Greensill í vandræðum. Talið er að Greensill hafi verið í um fimm milljara dollara viðskiptum við GFG.

Credit Suisse var einn af helstu fjármögnunaraðilum Greensill og tapaði háum fjárhæðum á gjaldþroti þess. Í febrúar var greint frá því að svissneski bankinn væri að reyna að endurheimta tíu milljara dollara vegna gjaldþrotsins. Það var eftir að bankinn sagðist hafa endurheimt 7,4 milljarða dollara.

Svissneska fjármálaeftirlitið hefur sagt að Credit Suisse hafi brotið alvarlega gegn skyldum bankans með viðskiptunum við Greensill, sérstaklega með tilliti til áhættustjórnunar.

Stjarnfræðilegt tap á tveimur dögum

Bankinn brenndi sig einnig illa á stjarnfræðilegu falli bandaríska vogunarsjóðsins Archegos Capital. Sjóðurinn féll saman á tveimur dögum í mars árið 2021.

Talið hefur verið að sjóðurinn hafi verið mjög skuldsettur, hafi tekið stöður í félögum fyrir fimmtíu milljarða dollara, þegar eignir hans námu tíu milljörðum dollara. Fimmtíu milljarðar dollara eru um 7 þúsund milljarðar króna. Fyrir þá upphæð væri hægt að byggja Hörpuna tæplega fjögur hundruð sinnum, svo upphæðin sé sett í samhengi við íslenskar stærðir.

Þegar sjóðurinn stóðst ekki veðkallskröfur í lok mars hófu bankar að losa hlutabréfastöður sem þeir höfðu tekið fyrir Archegos, sem meðal annars varð þess valdandi að hlutabréf fjölmiðlarisans ViacomCBS hrundu um 55 prósent.

Vísir fjallaði um falll Archegos árið 2021.

Talið er að Credit Suisse hafi tapað 5,5 milljörðum dollara á viðskiptum sínum við Archegos, en í rannsóknarskýrslu bankans kemur fram að bankinn telji líklegt að vogunarsjóðurinn hafi blekkt starfsmenn bankans.

Til að bæta gráu ofan á svart hefur bankinn á undanförnum árum, samhliða versnandi stöðu hans, verið að glíma við brottfall viðskiptavina. Orðrómur á samfélagsmiðlum síðastliðið haust um að bankinn riðaði til falls, hjálpaði ekki til.

Það varð til þess að bankinn hafði samband við tíu þúsund valda viðskiptavini til þess að reyna að sannfæra þá um að bankinn stæði vel.

Engu að síður höfðu innistæður í bankanum á síðasta árið skroppið saman um 40 prósent á milli ára. Bankinn tapaði til að mynda 7,3 milljörðum franka á síðasta ári, rétt rúmlega eitt þúsund milljörðum króna.

Bankinn var því illa staddur til að glíma við núverandi óróa á fjármálamörkuðum. Því fór sem fór.