Af virðingu við leikskólakennara og foreldra Ragnhildur Alda Vilhjálmsdóttir skrifar 30. mars 2023 07:01 Nýlega flykktust ráðþrota foreldrar í Ráðhúsið og kröfðust tafarlausra aðgerða vegna leikskólavandans. Í kjölfarið hafa borgarfulltrúar meirihlutans ekki þorað öðru en að skoða aðrar leiðir til að bæta ástandið. Ég hef saknað þess að sjá starfsfólk leikskólanna í Ráðhúsinu, því hagsmunir þeirra eru samofnir hagsmunum foreldra. Fyrst lendir skellurinn á starfsfólkinu og þegar það getur ekki meir lendir skellurinn á foreldrum. Fjötrar núverandi dagvistunarkerfis Í núverandi kerfi er Reykjavík bæði kaupandi og langstærsti rekstraraðili vistunarmöguleika í borginni, sem þýðir að starfsfólk og foreldrar eru algjörlega upp á borgina komin. Mynd 1. Skipurit núverandi dagvistunarkerfis Eins og sést á mynd 1 rekur borgin og stjórnar um 80% af öllum vistunarmöguleikum í Reykjavík með beinum hætti. Í krafti þessa skipulags ræður meirihlutahópurinn í Ráðhúsinu nánast öllu um starfsemi leikskólana, ekki bara fjölda barna á hvern fermeter eða starfsmann heldur líka því viðhaldsfé sem skólarnir fá og hvernig starfsfólk á að ráða. Starfsfólk leikskólanna getur því vart borið hönd yfir höfuð sér þegar meirihlutinn í borgarstjórn tekur slæma ákvörðun né afstýrt því að sú ákvörðun leiði af sér vítahring. Mynd 2. sýnir hvernig þrjár slæmar ákvarðanir hafa leitt til þriggja vítahringa sem magna áhrif hvers annars: Vítahringir viðhaldsleysis, svikinna loforða og kröfuminni ráðninga. Mynd 2. Þrír vítahringir leikskóla borgarinnar Leikskólastjórnendur hafa lengi kvartað yfir skorti á viðhaldsfé og svo lélegs viðbragðs borgarinnar og vondra ráða til stjórnenda í mygluvanda. Raskið vegna lokana deilda eða leikskólans alls og aukin samskiptaþungi við foreldra eykur álagið á starfsfólkið sem of oft endar með flótta úr starfi eða veikindaleyfi vegna myglu eða kulnunar. Meðan starfsemi margra leikskóla er í uppnámi tilkynnir meirihlutinn í borgarstjórn reglulega að öll 12 mánaða börn í Reykjavík fái leikskólapláss innan fyrirsjáanlegs tíma. Foreldrar skipuleggja fæðingarorlof út frá því og sitja svo í súpunni vegna loforða sem ekki standast. Það eru engar upplýsingar að fá um biðlista eða stöðu hvers barns í röðinni svo foreldrar hringja í leikskólana eftir upplýsingum og oft fara heilu dagarnir hjá starfsfólki í að svara símtölunum. Þá er ómældur tími foreldranna sem fer í að finna út úr málunum. Ár hvert fer fjöldi leikskólaplássa forgörðum vegna manneklu. Því ákvað borgin að minnka kröfurnar til starfsfólks. Þá jókst álagið verulega á faglærða starfsfólkið sem þarf að sinna aukinni starfsmannaþjálfun og oft íslenskukennslu samhliða eigin vinnu. Niðurstaðan er enn meiri mannekla, færri leikskólapláss og hærri kostnaður fyrir borgina sem reynir þá að spara áfram á kostnað gæðanna sem eykur aftur á flótta faglærða úr stéttinni. Enda fátt um að velja fyrir faglærða leikskólastarfsmenn í þessu kerfi sem veikir samningsstöðu þeirra gagnvart borginni. Framtíðarsýnin snýst um að valdefla starfsfólk og foreldra Hugsanlega er eftirspurn frá foreldrum og faglærðu starfsfólki eftir smærri leikskólum með færri börnum á starfsmann, sérhæfðum leikskóla fyrir börn með sérþarfir eða jafnvel Montessori leikskóla svo dæmi sé tekið. Þar sem borgin ræður nánast öllu kerfinu er mjög erfitt fyrir faglærða að svara sjálf slíkri eftirspurn. Þessu er öfugt farið í frjálslyndu dagvistunarkerfi. Þá færir borgin valdið til fagfólksins en einbeitir sér að fjármögnun kerfisins, tryggja að starfsstaðir uppfylli allar nauðsynlegar kröfur og greiðir fjölbreytninni veginn. Þá verða fagfólk og foreldrar virkir þátttakendur í kerfinu, ekki valdalausir þiggjendur. Mynd 3. „Blómið“ dagvistunarkerfi sem byggir á frjálslyndri hugmyndafræði Mynd 3. sýnir Blómið eins og ég vil kalla það. Í stað þess að steypa alla í sama mót er reiknað með að bæði fagfólk og foreldrar hafi mismunandi þarfir og óskir. Foreldrar, starfsfólk og Reykjavíkurborg móta kerfið saman með sífelldu og gagnkvæmu samtali um úrvalið. Þá getur enginn einn aðili knésett allt kerfið með slæmri frammistöðu. Betra úrval vinnustaða styrkir samningsstöðu starfsfólks og með meira sjálfsvaldi hafa rekstraraðilar fleiri verkfæri til að lokka fagfólk til sín sem eflir gæði starfsins og trekkir að foreldra. Langtíma- og skammtímalausnir Í nýlegu Kastljósviðtali reyndi ég að útskýra Blómið í stuttu máli. Sú kerfisbreyting myndi leysa leikskólavandann til langtíma en meirihlutinn í borgarstjórn mun seint taka upp hugmyndir Sjálfstæðismanna, því miður. Til skamms tíma má byrja að fjölga valkostum en án þess þó að gefa afslátt af gæðum, eins og kanna hvort bæta megi við 5 ára bekk í einhverjum þeirra grunnskólum sem þegar hafa starfandi leikskólakennara. Í framhaldi af viðtalinu hef ég átt uppbyggileg samtöl við marga leikskólastarfsmenn sem hafa aukið verulega á þekkingu mína á þessum málum. Eitt mikilvægt sem mér var bent á er að allir núverandi leikskólakennaranemar eru þegar starfsmenn leikskólanna og mannekluvandinn flyst bara á milli bygginga. Það verður því að tryggja nýliðun í stéttinni ef annað á að virka. Nú eru samningar leikskólakennara að losna og þá kemur til umræðu hvernig kjör og starfsaðstæður leikskólakennara eiga þátt í þeirri óheillaþróun sem hefur orðið í leikskólunum. Núverandi kerfi er illa fjármagnað og ekki batnar það við sífellda skelli. Ef ráðamenn vilja sýna virðingu sína gagnvart foreldrum og starfsfólki í verki þarf að byrja á að horfast í augu við raunverulega fjárþörf leikskólanna og tryggja starfsfólki mannsæmandi starfsaðstæður. Höfundur er borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Reykjavík Börn og uppeldi Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir Borgarstjórn Skóla - og menntamál Mest lesið Hlíðarendi – hverfið mitt Freyr Snorrason Skoðun Lukka Sjálfstæðisflokksins Inga María Hlíðar Thorsteinson Skoðun Má skera börn? Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Jens er rétti maðurinn í brúna! Anton Berg Sævarsson Skoðun Hver er betri sem formaður Sjálfstæðisflokksins? Þórir Garðarsson Skoðun Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson Skoðun Reykurinn sást löngu fyrir brunann! Davíð Bergmann Skoðun Strandveiðar – nýliðun hægri vinstri Steindór Ingi Kjellberg Skoðun Löggjafinn brýtur á skólabörnum (grein 1) Valdís Ingibjörg Jónsdóttir Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Færni á vinnumarkaði – ný námsleið fyrir fólk með þroskahömlun Helga Gísladóttir skrifar Skoðun Framtíðarfyrirkomulag biðlauna formanns VR Ólafur Reimar Gunnarsson skrifar Skoðun Sannanir í dómsmáli? Rithandarrannsóknir, fyrri grein Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Rödd friðar á móti sterkum her Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Leiðtogi nýrra tíma Auður Kjartansdóttir,Bjarnveig Guðbrandsdóttir,Brynhildur Einarsdóttir,Guðrún Ingadóttir,G. Sirrý Ágústsdóttir,Hafdís Gunnarsdóttir,Jónas Kári Eiríksson,Júlíus Guðni Antonsson,Ragnhildur Eva Jónsdóttir,Róbert Smári Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðaflugvöllurinn á Akureyri: Hvar er Icelandair? Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Tollflokkun rifins osts: Rangfærslur og staðreyndir Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Framtíð löggæslu fínpússuð í tilraunastofunni Gaza Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Wybory/Election/Kosningar Mateusz Gabríel K. Róbertsson skrifar Skoðun Hver er betri sem formaður Sjálfstæðisflokksins? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Hlíðarendi – hverfið mitt Freyr Snorrason skrifar Skoðun Rétturinn til að hafa réttindi Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Chamberlain eða Churchill leiðin? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Magnús Karl sem næsta rektor Háskóla Íslands Sólveig Ásta Sigurðardóttir,Stefanía Benónísdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir skrifar Skoðun Flug er almenningsssamgöngur Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Löggjafinn brýtur á skólabörnum (grein 1) Valdís Ingibjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Strandveiðar – nýliðun hægri vinstri Steindór Ingi Kjellberg skrifar Skoðun Reykurinn sást löngu fyrir brunann! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Angist og krabbamein Auður E. Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Jens er rétti maðurinn í brúna! Anton Berg Sævarsson skrifar Skoðun Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Lukka Sjálfstæðisflokksins Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar Skoðun Má skera börn? Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Aðför að menntakerfinu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Er íslenska þjóðin að eldast? Þorsteinn Þorsteinsson skrifar Skoðun Áslaug Arna er framtíðin og sóknarfærið er ungt fólk Sybil Gréta Kristinsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar Sjá meira
Nýlega flykktust ráðþrota foreldrar í Ráðhúsið og kröfðust tafarlausra aðgerða vegna leikskólavandans. Í kjölfarið hafa borgarfulltrúar meirihlutans ekki þorað öðru en að skoða aðrar leiðir til að bæta ástandið. Ég hef saknað þess að sjá starfsfólk leikskólanna í Ráðhúsinu, því hagsmunir þeirra eru samofnir hagsmunum foreldra. Fyrst lendir skellurinn á starfsfólkinu og þegar það getur ekki meir lendir skellurinn á foreldrum. Fjötrar núverandi dagvistunarkerfis Í núverandi kerfi er Reykjavík bæði kaupandi og langstærsti rekstraraðili vistunarmöguleika í borginni, sem þýðir að starfsfólk og foreldrar eru algjörlega upp á borgina komin. Mynd 1. Skipurit núverandi dagvistunarkerfis Eins og sést á mynd 1 rekur borgin og stjórnar um 80% af öllum vistunarmöguleikum í Reykjavík með beinum hætti. Í krafti þessa skipulags ræður meirihlutahópurinn í Ráðhúsinu nánast öllu um starfsemi leikskólana, ekki bara fjölda barna á hvern fermeter eða starfsmann heldur líka því viðhaldsfé sem skólarnir fá og hvernig starfsfólk á að ráða. Starfsfólk leikskólanna getur því vart borið hönd yfir höfuð sér þegar meirihlutinn í borgarstjórn tekur slæma ákvörðun né afstýrt því að sú ákvörðun leiði af sér vítahring. Mynd 2. sýnir hvernig þrjár slæmar ákvarðanir hafa leitt til þriggja vítahringa sem magna áhrif hvers annars: Vítahringir viðhaldsleysis, svikinna loforða og kröfuminni ráðninga. Mynd 2. Þrír vítahringir leikskóla borgarinnar Leikskólastjórnendur hafa lengi kvartað yfir skorti á viðhaldsfé og svo lélegs viðbragðs borgarinnar og vondra ráða til stjórnenda í mygluvanda. Raskið vegna lokana deilda eða leikskólans alls og aukin samskiptaþungi við foreldra eykur álagið á starfsfólkið sem of oft endar með flótta úr starfi eða veikindaleyfi vegna myglu eða kulnunar. Meðan starfsemi margra leikskóla er í uppnámi tilkynnir meirihlutinn í borgarstjórn reglulega að öll 12 mánaða börn í Reykjavík fái leikskólapláss innan fyrirsjáanlegs tíma. Foreldrar skipuleggja fæðingarorlof út frá því og sitja svo í súpunni vegna loforða sem ekki standast. Það eru engar upplýsingar að fá um biðlista eða stöðu hvers barns í röðinni svo foreldrar hringja í leikskólana eftir upplýsingum og oft fara heilu dagarnir hjá starfsfólki í að svara símtölunum. Þá er ómældur tími foreldranna sem fer í að finna út úr málunum. Ár hvert fer fjöldi leikskólaplássa forgörðum vegna manneklu. Því ákvað borgin að minnka kröfurnar til starfsfólks. Þá jókst álagið verulega á faglærða starfsfólkið sem þarf að sinna aukinni starfsmannaþjálfun og oft íslenskukennslu samhliða eigin vinnu. Niðurstaðan er enn meiri mannekla, færri leikskólapláss og hærri kostnaður fyrir borgina sem reynir þá að spara áfram á kostnað gæðanna sem eykur aftur á flótta faglærða úr stéttinni. Enda fátt um að velja fyrir faglærða leikskólastarfsmenn í þessu kerfi sem veikir samningsstöðu þeirra gagnvart borginni. Framtíðarsýnin snýst um að valdefla starfsfólk og foreldra Hugsanlega er eftirspurn frá foreldrum og faglærðu starfsfólki eftir smærri leikskólum með færri börnum á starfsmann, sérhæfðum leikskóla fyrir börn með sérþarfir eða jafnvel Montessori leikskóla svo dæmi sé tekið. Þar sem borgin ræður nánast öllu kerfinu er mjög erfitt fyrir faglærða að svara sjálf slíkri eftirspurn. Þessu er öfugt farið í frjálslyndu dagvistunarkerfi. Þá færir borgin valdið til fagfólksins en einbeitir sér að fjármögnun kerfisins, tryggja að starfsstaðir uppfylli allar nauðsynlegar kröfur og greiðir fjölbreytninni veginn. Þá verða fagfólk og foreldrar virkir þátttakendur í kerfinu, ekki valdalausir þiggjendur. Mynd 3. „Blómið“ dagvistunarkerfi sem byggir á frjálslyndri hugmyndafræði Mynd 3. sýnir Blómið eins og ég vil kalla það. Í stað þess að steypa alla í sama mót er reiknað með að bæði fagfólk og foreldrar hafi mismunandi þarfir og óskir. Foreldrar, starfsfólk og Reykjavíkurborg móta kerfið saman með sífelldu og gagnkvæmu samtali um úrvalið. Þá getur enginn einn aðili knésett allt kerfið með slæmri frammistöðu. Betra úrval vinnustaða styrkir samningsstöðu starfsfólks og með meira sjálfsvaldi hafa rekstraraðilar fleiri verkfæri til að lokka fagfólk til sín sem eflir gæði starfsins og trekkir að foreldra. Langtíma- og skammtímalausnir Í nýlegu Kastljósviðtali reyndi ég að útskýra Blómið í stuttu máli. Sú kerfisbreyting myndi leysa leikskólavandann til langtíma en meirihlutinn í borgarstjórn mun seint taka upp hugmyndir Sjálfstæðismanna, því miður. Til skamms tíma má byrja að fjölga valkostum en án þess þó að gefa afslátt af gæðum, eins og kanna hvort bæta megi við 5 ára bekk í einhverjum þeirra grunnskólum sem þegar hafa starfandi leikskólakennara. Í framhaldi af viðtalinu hef ég átt uppbyggileg samtöl við marga leikskólastarfsmenn sem hafa aukið verulega á þekkingu mína á þessum málum. Eitt mikilvægt sem mér var bent á er að allir núverandi leikskólakennaranemar eru þegar starfsmenn leikskólanna og mannekluvandinn flyst bara á milli bygginga. Það verður því að tryggja nýliðun í stéttinni ef annað á að virka. Nú eru samningar leikskólakennara að losna og þá kemur til umræðu hvernig kjör og starfsaðstæður leikskólakennara eiga þátt í þeirri óheillaþróun sem hefur orðið í leikskólunum. Núverandi kerfi er illa fjármagnað og ekki batnar það við sífellda skelli. Ef ráðamenn vilja sýna virðingu sína gagnvart foreldrum og starfsfólki í verki þarf að byrja á að horfast í augu við raunverulega fjárþörf leikskólanna og tryggja starfsfólki mannsæmandi starfsaðstæður. Höfundur er borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Skoðun Leiðtogi nýrra tíma Auður Kjartansdóttir,Bjarnveig Guðbrandsdóttir,Brynhildur Einarsdóttir,Guðrún Ingadóttir,G. Sirrý Ágústsdóttir,Hafdís Gunnarsdóttir,Jónas Kári Eiríksson,Júlíus Guðni Antonsson,Ragnhildur Eva Jónsdóttir,Róbert Smári Gunnarsson skrifar
Skoðun Magnús Karl sem næsta rektor Háskóla Íslands Sólveig Ásta Sigurðardóttir,Stefanía Benónísdóttir skrifar
Skoðun Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Sara María Júlíudóttir skrifar
Skoðun Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar
Skoðun Silja Bára, öruggur og faglegur leiðtogi fyrir Háskóla Íslands Margrét Gíslínudóttir skrifar